Brihat-samhita [sanskrit]
26,560 words
The Sanskrit text of the Brihat-samhita from the 6th-century authored by Varaha Mihira in present-day Ujjain, India. It primarily deals with astrology and astronomy but is presented as an encyclopedia of knowledge.
Chapter 76 - gandhayuktyadhyāyaḥ [gandhayukti-adhyāyaḥ]
[English text for this chapter is available]
sraggandhadhūpāmbarabhūṣaṇādyaṃ na śobhate śuklaśiroruhasya |
yasmādato mūrdhajarāgasevāṃ kuryād yathaivāñjanabhūṣaṇānām || 1 ||
[Analyze grammar]
lauhe pātre taṇḍulān kodravāṇāṃ śukle pakvāṃl lohacūrṇena sākam |
piṣṭān sūkṣmaṃ mūrdhni śuklāmlakeśe datvā tiṣṭhedveṣṭayitvārdra patraiḥ || 2 ||
[dattvā | arka]
[Analyze grammar]
yāte dvitīye prahare vihāya dadyācchirasyāmalakapralepam |
saṃchādya patraiḥ praharadvayena prakṣālitaṃ kārṣṇyamupaiti śīrṣam || 3 ||
[Analyze grammar]
paścācchiraḥsnānasugandhatailairlohāmlagandhaṃ śiraso'panīya |
hṛdyaiśca gandhairvividhaiśca dhūpairantaḥpure rājyasukhaṃ niṣevet || 4 ||
[Analyze grammar]
tvakkuṣṭhareṇunalikāspṛkkārasatagarabālakaistulyaiḥ |
kesarapatravimiśrairnarapatiyogyaṃ śiraḥsnānam || 5 ||
[Analyze grammar]
mañjiṣṭhayā vyāghranakhena śuktyā tvacā sakuṣṭhena rasena cūrṇaḥ |
tailena yukto'rkamayūkhataptaḥ karoti taccampakagandhi tailam || 6 ||
[Analyze grammar]
tulyaiḥ patraturuṣkabālatagarairgandhaḥ smaroddīpanaḥ savyāmo bakulo'yameva kaṭukāhiṅgupradhūpānvitaḥ |
kuṣṭhenotpalagandhikaḥ samalayaḥ pūrvo bhaveccampako jātītvaksahito'timuktaka iti jñeyaḥ sakustumburuḥ || 7 ||
[Analyze grammar]
śatapuṣpākundurukau pādenārdhena nakhaturuṣkau ca |
malayapriyaṅgubhāgau gandho dhūpyo guḍanakhena || 8 ||
[bhāgo]
[Analyze grammar]
guggulubālakalākṣāmustānakhaśarkarāḥ kramāddhūpaḥ |
anyo māṃsībālakaturuṣkanakhacandanaiḥ piṇḍaḥ || 9 ||
[vālaka | vālaka]
[Analyze grammar]
harītakīśaṅkhaghanadravāmbubhirguḍotpalaiḥ śailakamustakānvitaiḥ |
navāntapādādivivardhitaiḥ kramādbhavanti dhūpā bahavo manoharāḥ || 10 ||
[Analyze grammar]
bhāgaiścaturbhiḥ sitaśailamustāḥ śrīsarjabhāgau nakhaguggulū ca |
karpūrabodho madhupiṇḍito'yaṃ kopacchado nāma narendradhūpaḥ || 11 ||
[śaileya]
[Analyze grammar]
tvaguśīrapatrabhāgaiḥ sūkṣmailārdhena saṃyutaiścūrṇaḥ |
puṭavāsaḥ pravaro'yaṃ mṛgakarpūraprabodhena || 12 ||
[paṭavāsaḥ]
[Analyze grammar]
ghanabālakaśaileyakakarpūrośīranāgapuṣpāṇi |
vyāghranakhaspṛkkāgurudamanakanakhatagaradhānyāni || 13 ||
[madanaka]
[Analyze grammar]
karpūracolamalayaiḥ svecchāparivartitaiścaturbhirataḥ |
ekadvitricaturbhirbhāgairgandhārṇavo bhavati || 14 ||
[karcūra | cora]
[Analyze grammar]
atyulbaṇagandhatvādekāṃśo nityameva dhānyānām |
karpūrasya tadūno naitau dvitryādibhirdeyau || 15 ||
[Analyze grammar]
śrīsarjaguḍanakhaiste dhūpayitavyāḥ kramānna piṇḍasthaiḥ |
bodhaḥ kastūrikayā deyaḥ karpūrasaṃyutayā || 16 ||
[Analyze grammar]
atra sahasracatuṣṭayamanyāni ca saptatisahasrāṇi |
lakṣaṃ śatāni sapta viṃśatiyuktāni gandhānām || 17 ||
[Analyze grammar]
ekaikamekabhāgaṃ dvitricaturbhāgikairyutaṃ dravyaiḥ |
ṣaḍgandhakaraṃ tadvaddvitricaturbhāgikaṃ kurute || 18 ||
[Analyze grammar]
dravyacatuṣṭayayogādgandhacaturviṃśatiryathaikasya |
evaṃ śeṣāṇāmapi ṣaṇṇavatiḥ sarvapiṇḍo'tra || 19 ||
[Analyze grammar]
ṣoḍaśake dravyagaṇe caturvikalpena bhidyamānānām |
aṣṭādaśa jāyante śatāni sahitāni viṃśatyā || 20 ||
[Analyze grammar]
ṣaṇṇavatibhedabhinnaścaturvikalpo gaṇo yatastasmāt |
ṣaṇṇanavatiguṇaḥ kāryaḥ sā saṅkhyā bhavati gandhānām || 21 ||
[Analyze grammar]
pūrveṇa pūrveṇa gatena yuktaṃ sthānaṃ vināntyaṃ pravadanti saṅkhyām |
icchāvikalpaiḥ kramaśo'bhinīya nīte nivṛttiḥ punaranyanītiḥ || 22 ||
[Analyze grammar]
dvitrīndriyāṣṭabhāgairaguruḥ patraṃ turuṣkaśaileyau |
viṣayāṣṭapakṣadahanāḥ priyaṅgumustārasāḥ keśaḥ || 23 ||
[Analyze grammar]
spṛkkātvaktagarāṇāṃ māṃsyāśca kṛtaikasaptaṣaḍbhāgāḥ |
saptartuvedacandrairmalayanakhaśrīkakundurukāḥ || 24 ||
[Analyze grammar]
ṣoḍaśake kacchapuṭe yathā tathā miśrite caturdravye |
ye'trāṣṭādaśa bhāgāste'smin gandhādayo yogāḥ || 25 ||
[miśritaiścaturdravyaiḥ]
[Analyze grammar]
nakhatagaraturuṣkayutā jātīkarpūramṛgakṛtobdodhāḥ |
guḍanakhadhūpyā gandhāḥ kartavyāḥ sarvatobhadrāḥ || 26 ||
[udbodhāḥ]
[Analyze grammar]
jātīphalamṛgakarpūrabodhitaiḥ sasahakāramadhusiktaiḥ |
bahavo'tra pārijātāścaturbhiricchāparigṛhītaiḥ || 27 ||
[Analyze grammar]
sarjarasaśrīvāsakasamanvitā ye'tra sarvadhūpāstaiḥ |
śrīsarjarasaviyuktaiḥ snānāni sabālaka tvagbhiḥ || 28 ||
[sarvayogās | savālaka]
[Analyze grammar]
rodhrośīranatāgurumustāpatrapriyaṅguvanapathyāḥ |
navakoṣṭhātkacchapuṭāddravyatritayaṃ samuddhṛtya || 29 ||
[mustā]
[Analyze grammar]
candanaturuṣkabhāgau śuktyardhaṃ pādikā tu śatapuṣpā |
kaṭuhiṅgulaguḍadhūpyāḥ kesaragandhāścaturaśītiḥ || 30 ||
[Analyze grammar]
saptāhaṃ gomūtre harītakīcūrṇasaṃyute kṣiptvā |
gandhodake ca bhūyo vinikṣipeddantakāṣṭhāni || 31 ||
[Analyze grammar]
elātvakpatrāñjanamadhumaricairnāgapuṣpakuṣṭhaiśca |
gandhāmbhaḥ kartavyaṃ kiñcitkālaṃ sthitānyasmin || 32 ||
[Analyze grammar]
jātīphalapatrailākarpūraiḥ kṛtayamaikaśikhibhāgaiḥ |
avacūrnitāni bhānormarīcibhiḥ śoṣaṇīyāni || 33 ||
[Analyze grammar]
varṇaprasādaṃ vadanasya kāntiṃ vaiśadyamāsyasya sugandhitāṃ ca |
saṃsevituḥ śrotrasukhāṃ ca vācaṃ kurvanti kāṣṭhānyasakṛdbhavānām || 34 ||
[Analyze grammar]
kāmaṃ pradīpayati rūpamabhivyanakti saubhāgyamāvahati vaktrasugandhitāṃ ca |
ūrjaṃ karoti kaphajāṃśca nihanti rogāṃstāmbūlamevamaparāṃśca guṇān karoti || 35 ||
[Analyze grammar]
yuktena cūrṇena karoti rāgaṃ rāgakṣayaṃ pūgaphalātiriktam |
cūrṇādhikaṃ vaktravigandhakāri patrādhikaṃ sādhu karoti gandham || 36 ||
[Analyze grammar]
patrādhikaṃ niśi hitaṃ saphalaṃ divā ca proktānyathākaraṇamasya viḍambanaiva |
kakkolapūgalavalīphalapārijātairāmoditaṃ madamudā muditaṃ karoti || 37 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the gandhayuktyadhyāyaḥ [gandhayukti-adhyāyaḥ]
Brihata Samhita (Sanskrit Text with Hindi Translation)
by Pandit Achyutananda Jha (2001)
Title: बृहत्संहिता (संस्कृत एवम् हिन्दी अनुवाद); Author: वराह मिहिर (Varaha Mihir); Publisher: Chaukhambha Vidya Bhawan
Buy now!
Brhatsamhita with the Commentary of Bhattotpala
by Krishna Chandra Dwivedi (2016)
Publisher: Sampurnanand Sanskrit University; 1229 pages;
Buy now!
Brihat Samhita with the Commentary of Utpalapatimala of Yogisvara
by K. V. Sharma (2012)
Publisher: Rashtriya Sanskrit Sansthan, Janakpuri; 754 pages; ISBN-10; 8186111360; ISBN-13: 9788186111369
Buy now!
Brihat Samhita (Hindi Translation)
by K. V. Sharma (2002)
Publisher: Sampurnanand Sanskrit University; 2359 pages; ISBN-13: 9789387890008.
Buy now!
Brhat Samhita (English translation)
by N. Chidambaram Iyer (2022)
Publisher: Parimal Publication Pvt. Ltd.; 801 pages; Edited by Dr. Shrikrishna Jugnu; ISBN-10: 8171104215; ISBN-13: 9788171104215.
Buy now!
Brhat Samhita (English with notes)
by M. Ramakrishna Bhat (2010)
Publisher: Motilal Banarsidas Publishers Pvt. Ltd.; 1155 pages; ISBN-10: 8120810600; ISBN-13: 9788120810600.
Buy now!
Brhat Samhita (Telugu translation)
by Sishtla Umamaheswara Sharma (2020)
Publisher: Mohan Publications, Andhra Pradesh; 846 pages.
Buy now!
Brhat Samhita (Gujarati translation)
by - (2000)
Publisher: Shree Harihar Pustakalay, Surat; Author: Shri Varahamihira Acharya (શ્રી વરાહમિહીરાચાર્ય); 432 pages.
Buy now!
Brhat Samhita (Kannada translation)
by Sripada Raghunatha Kulkarni (2021)
Publisher: Srinidhi Publications, Bangalore; 668 pages with illustrations.
Buy now!