Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 13
kaṭurgalāmayodardakuṣṭhālasakaśophajit||17||
vraṇāvasādanaḥ snehamedaḥkledopaśoṣaṇaḥ||17||
dīpanaḥ pācano rucyaḥ śodhano'nnasya śoṣaṇaḥ||18||
chinatti bandhān srotāṃsi vivṛṇoti kaphāpahaḥ||18||
kurute so'tiyogena tṛṣṇāṃ śukrabalakṣayam||19||
mūrcchāmākuñcanaṃ kampaṃ kaṭipṛṣṭhādiṣu vyathām||19||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
kaṭurgalāmayādīn jayati| vraṇasyāvasādano-rohaṇaḥ| snehādiviśoṣaṇo dīpanatvādiguṇayuktaśca| annaṃ śoṣayatividahati| annaśoṣaṇatvācchinatti bandhān| srotāṃsi vivṛṇotiprasārayati| kaphaghnaśca| so'tiniṣevitastṛṣṇādīn karoti| §2567
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
kaṭukasya karmāṇyāha-kaṭuriti| udardastridhā| sa cokta āyurvedaprakāśe-"udarda ukto vakṣo'bhiṣyando'nyaiḥ śītavepathuḥ| śītāmbusparśajaḥ śopho rāgakaṇḍūyutaḥ paraiḥ||" iti| alasakaḥ-āmavikāraḥ| vraṇāvasādanaḥvraṇotsedhaharaḥ| snehādīnāmupaśoṣaṇaḥ| śoṣaṇaḥ-nāśanaḥ,5 annasyādanīyatvaṃ nāśayatītyarthaḥ| chinatti bandhānsandhīn| srotāṃsi vivṛṇoti-prasārayati| atyupayuktasya kaṭukasya karmāṇyāha-kurute so'tiyogeneti| śukrabalayoḥ kṣayaḥ| ākuñcanaṃ-śirādisaṅkocaḥ|