Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 8
prayogaḥ śamayedvyādhimekaṃ yo'nyamudīrayet||16||
nā'sau viśuddhaḥ śuddhastu śamayedyo na kopayet||16||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
yaḥ prayogo vyādhiṃ śamayedanyamanyaṃ vyādhimudīrayetprakopayet, nāsau viśuddho-na śreṣṭha ityarthaḥ| sa tu viśuddhaḥ prayogo, yaḥ śamayedvyādhiṃ na kopayet| tasmādanyaṃ vyādhimavirodhayan vyādhiṃ jayet|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
tatrāśuddhaprayogo heyaḥ śuddha upādeyaḥ| tasmāttayorlakṣaṇamāhaprayoga iti| doṣāṇāṃ parasparaṃ na śamaḥ, ityuktaṃ saṅgrahe (sū. a. 21) -"kruddhaṃ malamalaṃ jetuṃ nālpabhāvādubhāvapi| doṣā doṣātmakatvācca na sāmye'pi parasparam|| śītadravāmlalavaṇakaṭvādiguṇatulyatā| dṛṣṭā mithaśca doṣeṣu nāto'nyonyaṃ jayanti te|| ārambhakaṃ virodhe'pi mitho yadvadguṇatrayam| viśvasya dṛṣṭaṃ yugapavdyādherdoṣatrayaṃ tathā||" iti|