Yoga-sutra with Bhoja Vritti [sanskrit]
9,596 words
The Sanskrit edition of the Rājamārtaṇḍa or Bhojavṛtti by Bhojarāja.—This represents the commentary on the yoga aphorisms of Patañjali by King Bhoja who ruled in the 11th century. The material was typed by Suryansu Ray from a traditional old manuscript belonging to the family Guru.
Sūtra 1.51
evaṃ samprajñātasamādhimabhidhāyāsamprajñātaṃ vaktumāha —
tasyāpi nirodhe sarvanirodhānnirbījaḥ samādhiḥ || samādhi 51 ||
vṛttiḥ — tasyāpi samprajñātasya nirodhe vilaye sati sarvāsāṃ cittavṛttīnāṃ kāraṇe pravilayādyā saṃskāramātrādvṛttirudeti tasyāṃ neti neti kevalaṃ paryudasanānnirbījaḥ samādhirbhavati yasmin sati puruṣaḥ svarūpaniṣṭhaḥ śuddho bhavati || 51 ||
tadatrādhikṛtasya yogasya lakṣaṇaṃ cittavṛttinirodhapadānāṃ vyākhyānamabhyāsavairāgyalakṣaṇasyopāyadvayasya svarūpaṃ bhedaṃ cābhidhāya samprajñātāsamprajñātabhedena yogasya mukhyāmukhyabhedamuktvā yogābhyāsapradarśanapūrvakaṃ vistāreṇopāyān pradarśya sugamopāyapradarśanaparatayā īśvarasya svarūpapramāṇaprabhāvavācakopāsanāni tatphalāni ca nirṇīya cittavikṣepāṃstattatsahabhuvaśca duḥkhādīn vistareṇa ca tatpratiṣedhopāyānekatvābhyāsamaitryādiprāṇāyāmādīn samprajñātāsamprajñātapūrvāṅgabhūtaviṣayavatī pravṛttirityādīnākhyāyopasaṃhāradvāreṇa ca samāpattiṃ lakṣaṇaphalasahitāṃ svasvaviṣayasahitāṃ coktvā samprajñātāsamprajñātayorupasaṃhāramabhidhāya sabījapūrvakanirbījasamādhirabhihita iti vyākṛto yogapādaḥ |
dhāreśvarabhojadevaviracitāyāṃ rājamārtaṇḍābhidhāyāṃ pātañjalavṛttau
samādhipādaḥ || 1 || iti samādhipādaḥ || 1 ||