Brihat-samhita [sanskrit]
26,560 words
The Sanskrit text of the Brihat-samhita from the 6th-century authored by Varaha Mihira in present-day Ujjain, India. It primarily deals with astrology and astronomy but is presented as an encyclopedia of knowledge.
Chapter 34 - pariveṣalakṣaṇādhyāyaḥ [pariveṣalakṣaṇa-adhyāya]
[English text for this chapter is available]
sammūrcchitā ravīndvoḥ kiraṇāḥ pavanena maṇḍalībhūtāḥ |
nānāvarṇākṛtayastanvabhre vyomni pariveṣāḥ || 1 ||
[Analyze grammar]
te raktanīlapāṇḍurakāpotābhrābhaśabalaharitaśuklāḥ |
indrayamavaruṇanirṛtiśvasaneśapitāmahāmbu kṛtāḥ || 2 ||
[hari | agni]
[Analyze grammar]
dhanadaḥ karoti mecakamanyonyaguṇāśrayeṇa cāpyanye |
pravilīyate muhurmuhuralpaphalaḥ so'pi vāyukṛtaḥ || 3 ||
[Analyze grammar]
cāṣaśikhirajatatailakṣīrajalābhaḥ svakālasambhūtaḥ |
avikalavṛttaḥ snigdhaḥ pariveṣaḥ śivasubhikṣakaraḥ || 4 ||
[Analyze grammar]
sakalagaganānucārī naikābhaḥ kṣatajasannibho rūkṣaḥ |
asakalaśakaṭaśarāsanaśṛṅgāṭakavatsthitaḥ pāpaḥ || 5 ||
[Analyze grammar]
śikhigalasame'tivarṣṇe bahuvarṇe nṛpavadho bhayaṃ dhūmre |
haricāpanibhe yuddhānyaśokakusumaprabhe cāpi || 6 ||
[Analyze grammar]
varṇenaikena yadā bahulaḥ snigdhaḥ kṣurābhrakākīrṇaḥ |
svartau sadyo varṣaṃ karoti pītaśca dīptārkaḥ || 7 ||
[Analyze grammar]
dīptamṛgavihaṅgarutaḥ kaluṣaḥ sandhyātrayotthito'timahān |
bhayakṛttaḍidulkādyairhato nṛpaṃ hanti śastreṇa || 8 ||
[vihaṅgamṛga]
[Analyze grammar]
pratidinamarkahimāṃśvoraharniśaṃ raktayornarendravadhaḥ |
pariviṣṭayorabhīkṣaṇaṃ lagnāstamaya sthayostadvat || 9 ||
[astanabhaḥ]
[Analyze grammar]
senāpaterbhayakaro dvimaṇḍalo nātiśastrakopakaraḥ |
triprabhṛti śastrakopaṃ yuvarājabhayaṃ nagararodham || 10 ||
[Analyze grammar]
vṛṣṭistryaheṇa māsena vigraho vā grahendubhanirodhe |
horājanmādhipayorjanmarkṣe vāṃ aśubho rājñaḥ || 11 ||
[vāśubho ca aśubho]
[Analyze grammar]
pariveṣamaṇḍalagato ravitanayaḥ kṣudradhānyanāśakaraḥ |
janayati ca vātavṛṣṭiṃ sthāvarakṛṣikṛnnihantā ca || 12 ||
[Analyze grammar]
bhaume kumārabalapatisainyānāṃ vidravo'gniśastrabhayam |
jīve pariveṣagate purohitāmātyanṛpapīḍā || 13 ||
[Analyze grammar]
mantristhāvaralekhakaparivṛddhiścandraje suvṛṣṭiśca |
śukre yāyikṣatriyarājñī pīḍā priyaṃ cānnam || 14 ||
[rājñāṃ]
[Analyze grammar]
kṣudanalamṛtyunarādhipaśastrebhyo jāyate bhayaṃ ketau |
pariviṣṭe garbhabhayaṃ rāhau vyādhirnṛpabhayaṃ ca || 15 ||
[Analyze grammar]
yuddhāni vijānīyātpariveṣābhyantare dvayorgrahayoḥ |
divasakṛtaḥ śaśino vā kṣudavṛṣṭibhayaṃ triṣu proktam || 16 ||
[Analyze grammar]
yāti caturṣu narendraḥ sāmātyapurohito vaśaṃ mṛtyoḥ |
pralayamiva viddhi jagataḥ pañcādiṣu maṇḍalastheṣu || 17 ||
[Analyze grammar]
tārāgrahasya kuryātpṛthageva samutthito narendravadham |
nakṣatrāṇāmatha vā yadi ketornodayo bhavati || 18 ||
[Analyze grammar]
viprakṣatriyaviṭśūdrahā bhavetpratipadādiṣu kramaśaḥ |
śreṇīpurakośānāṃ pañcamyādiṣvaśubhakārī || 19 ||
[Analyze grammar]
yuvarājasyāṣṭamyāṃ paratastriṣu pārthivasya doṣakaraḥ |
purarodho dvādaśyāṃ sainyakṣobhastrayodaśyām || 20 ||
[Analyze grammar]
narapatipatnīpīḍāṃ pariveṣo'bhyutthitaścaturdaśyām |
kuryāttu pañcadaśyāṃ pīḍāṃ manujādhipasyaiva || 21 ||
[Analyze grammar]
nāgarakāṇāmabhyantarasthitā yāyināṃ ca bāhyasthā |
pariveṣamadhyarekhā vijñeyākrandasārāṇām || 22 ||
[Analyze grammar]
raktaḥ śyāmo rūkṣaśca bhavati yeṣāṃ parājayasteṣām |
snigdhaḥ śveto dyutimānyeṣāṃ bhāgo jayasteṣām || 23 ||
[Analyze grammar]
Other editions:
Also see the following editions of the Sanskrit text or (alternative) English translations of the pariveṣalakṣaṇādhyāyaḥ [pariveṣalakṣaṇa-adhyāya]
Brihata Samhita (Sanskrit Text with Hindi Translation)
by Pandit Achyutananda Jha (2001)
Title: बृहत्संहिता (संस्कृत एवम् हिन्दी अनुवाद); Author: वराह मिहिर (Varaha Mihir); Publisher: Chaukhambha Vidya Bhawan
Buy now!
Brhatsamhita with the Commentary of Bhattotpala
by Krishna Chandra Dwivedi (2016)
Publisher: Sampurnanand Sanskrit University; 1229 pages;
Buy now!
Brihat Samhita with the Commentary of Utpalapatimala of Yogisvara
by K. V. Sharma (2012)
Publisher: Rashtriya Sanskrit Sansthan, Janakpuri; 754 pages; ISBN-10; 8186111360; ISBN-13: 9788186111369
Buy now!
Brihat Samhita (Hindi Translation)
by K. V. Sharma (2002)
Publisher: Sampurnanand Sanskrit University; 2359 pages; ISBN-13: 9789387890008.
Buy now!
Brhat Samhita (English translation)
by N. Chidambaram Iyer (2022)
Publisher: Parimal Publication Pvt. Ltd.; 801 pages; Edited by Dr. Shrikrishna Jugnu; ISBN-10: 8171104215; ISBN-13: 9788171104215.
Buy now!
Brhat Samhita (English with notes)
by M. Ramakrishna Bhat (2010)
Publisher: Motilal Banarsidas Publishers Pvt. Ltd.; 1155 pages; ISBN-10: 8120810600; ISBN-13: 9788120810600.
Buy now!
Brhat Samhita (Telugu translation)
by Sishtla Umamaheswara Sharma (2020)
Publisher: Mohan Publications, Andhra Pradesh; 846 pages.
Buy now!
Brhat Samhita (Gujarati translation)
by - (2000)
Publisher: Shree Harihar Pustakalay, Surat; Author: Shri Varahamihira Acharya (શ્રી વરાહમિહીરાચાર્ય); 432 pages.
Buy now!
Brhat Samhita (Kannada translation)
by Sripada Raghunatha Kulkarni (2021)
Publisher: Srinidhi Publications, Bangalore; 668 pages with illustrations.
Buy now!