Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 4
sthiramatyulbaṇaṃ vīrye yatkandeṣu pratiṣṭhitam||4||
kālakūṭendravatsākhyaśṛṅgīhālāhalādikam||4||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
yadviṣaṃ sthiraṃ-sthāvaraṃ, kandeṣu pratiṣṭhitaṃ vīrye atyulbaṇaṃ tat kālakūṭādibhedabhinnam| phalādiṣvapi tad bhavati, kintu kande vīryātikṛt| ādiśabdena saṅgrahoktā bhedā gṛhyante| yathā (saṃ.u. a. 40)-"kālakūṭaṃ vatsanābhaṃ sāktukaṃ vālakaṃ kardamakaṃ vairāṭaṃ mustakaṃ śṛṅgī puṇḍarīkaṃ mahāviṣaṃ hālāhalaṃ markaṭakaṃ karkaṭaṃ kāśapuṣpakamindrāyudhaṃ tathā tailam|" iti (tyādi) bhedāḥ prakīrtitāḥ| eṣāṃ tu lakṣaṇaṃ tatroktam| tadahi vistarataragranthaśaṅkayā noktam|