Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 3
mathyamāne jalanidhāvamṛtārthaṃ surāsuraiḥ||1||
jātaḥ prāgamṛtotpatteḥ puruṣo ghoradarśanaḥ||1||
dīptatejāścaturdaṃṣṭro harikeśo'nalekṣaṇaḥ||2||
jagadviṣaṇṇaṃ taṃ dṛṣṭvā tenāsau viṣasaṃjñitaḥ||2||
huṃkṛto brahmaṇā mūrtī tataḥ sthāvarajaṅgame||3||
so'dhyatiṣṭhannijaṃ rūpamujjhitvā vañcanātmakam||3||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
samudre surāsurairamṛtārthaṃ viloḍyamāne'mṛtotpatteḥ pūrvaṃ puruṣo dāruṇadṛṣṭiḥ samiddhadhāmā caturdaṃṣṭro harivarṇakaco dahanatulyanetro jātaḥ| taṃ puruṣaṃ dṛṣṭvā bhuvanaṃ viṣādaṃ gatam| ata evāsau jagadviṣadanāt viṣasaṃjñaḥ| brahmaṇa huṃkṛtastu sannasau vañcanasvabhāvaṃ svaṃ rūpaṃ hitvā sthāvarajaṅgamākhye mūrtī adhitasthau| puruṣarupī tiṣṭhedasau tato brahmā śāpaṃ dadyāt|