Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 19
———————teṣu hi hitaṃ śamanaṃ yanna karśanam||23||
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
hi-yasmāt, teṣu śamanaṃ hitam| kiṃ laṅṅanabhedaḥ? netyāha-yanna karśanam,-bṛṃhaṇabheda ityarthaḥ| "bṛṃhaṇaṃ śamanaṃ tveva vāyoḥ pittānilasya ca|" (hṛ.sū.a. 1417) iti vacanāt| vaitrāśamyamātra(?)nivārakabṛṃhaṇalābhārthaṃ śamanaśabdoktiḥ| vaṅgasene tu (jvarādhikāre ślo.166)"kāryaṃ na bāle vṛddhe vā|" iti|
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
hi-yasmāt, teṣu-śuddhavātādijvareṣu, śamanaṃ hitam| śamanasya santarpaṇāpatarpaṇarūpeṇa dvaividhyāt kiṃ tacśamanaṃ tebhyo hitam? ityāha-yanna karśanam, bṛṃhaṇamityarthaḥ| yadyevaṃ tatspaṣṭameva bṛṃhaṇamityetadeva kasmānna kṛtam? kiṃ śamanaṃ yanna karśanamiti padadvayopādānena? brūmaḥ| arthāntaradyotanārthametaduktam| tathā cāyamartho viśiṣṭa ubhayayorupādānena prakāśyate| yathā-na sarvasarvikayā yadbṛṃhaṇaṃ śamanaṃ tattebhyo hitam| kintarhi? kiñcidbṛhaṇaṃ śamanaṃ tattebhyo hitamiti|10