Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 19
vātapittakaphaplīhasannipātodakodaram||44||
kṛcchraṃ yathottaram pakṣātparaṃ prāyo'pare hataḥ||45||
sarvaṃ ca jātasalilaṃ riṣṭoktopadravānvitam||45||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
vātādyudbhavamudaraṃ yathottaraṃ kṛcchram| tena vātodarāt pittodarāt pittodaraṃ yāvadudakodaramatyarthaṃ kṛcchram, kṛcchrasādhyatvāt| sa0-pāṭhāpekṣayā ye dve apare-baddhakṣatodare, te prāyaḥ pakṣātparaṃanantaraṃ, hato-mārayataḥ| prāyograhaṇāt-kadācinniyatāyuṣyutpanne naiva mārayataḥ| sa0-kilopekṣayā sarveṣūdareṣvante salilasambhava ityuktam| sarvaṃ ca jaṭharaṃ jātodakaṃ yadvātādisamutthaṃ kṛcchramuktaṃ tadapi hantyeva| atrāpi prāyograhaṇamanuvartanīyam| kadācijjātodakamapi na mārayati, api tu yāpayatyeva| tathā, riṣṭoktopadravānvitaṃriṣṭādhyāyoktairupadravairyuktaṃ "jaṭharaṃ hanti durbalam| śūnākṣaṃ kuṭilopasthaṃ" (hṛ. śā. a. 5|90) ityādibhiśca, tadapi hanti|