Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 46
—————————snāvamarmāṇi trayoviṃśatirāṇayaḥ||41||
kūrcakūrcaśiro'pāṅgakṣiprotkṣepāṃsabastayaḥ||41||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
snāvamarmāṇi trayoviṃśatiḥ| katham? āṇayaścatvāripratyekamūrumadhye ekaikaṃ bāhvoḥ pratyekamekaikam, evaṃ catvāryāṇayaḥ kūrcākhyāni catvāri-hastaryodve pādayordve| kūrcaśiraḥsaṃjñāni catvāri-pādayordve hastayordve iti catvāri| apāṅgākhye dve-"netrayorbāhyataḥ
(ślo.31) ityādinā nirdiṣṭe dve| kṣiprākhyāni catvāri-"aṅguṣṭhāṅgulimadhyasthaṃ kṣipraṃ" (ślo.3) iti, tacca pādadvaye dvividhaṃ hastadvaye ca| utkṣopaudvau-"keśānte śaṅkhayorūrdhvamutkṣepau" (ślo.32) iti| aṃsākhye dve-"skandhāṃsapīṭhasambandhāvaṃsau" (ślo 26) iti| bastireko-"mūtrāśayo" (ślo.10) ityādinoktaḥ| evaṃ snāvamarmāṇi trayoviṃśatiḥ|