Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 49
samāpyate sthānamidaṃ hṛdayasya rahasyavat||53||
atrārthāḥ sūtritāḥ sūkṣmāḥ pratanyante hi sarvataḥ||53||
iti śrīvaidyapatisiṃhaguptasūnuśrīmadvāgbhaṭaviracitāyāmaṣṭāṅgahṛdayasaṃhitāyāṃ sūtrasthāne kṣārāgnikarma-vidhirnāma triṃśattamo'dhyāyaḥ||30||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
vaktavyaṃ yadvastu tasya sarvasyaivoktatvādidaṃ sthānaṃ samāpyate-niṣpādyate| kimbhūtaṃ sthānam? rahasyavat, rahasyaṃ-atyarthaṃ guhyarūpaṃ, tadyasyāsti tadrahasyavat| kasya sthānam? hṛdayasya| hṛdayaśabdenāṣṭāṅgahṛdayamupalakṣyate, yathā-satyabhāmā bhāmeti| kuta etatsthānaṃ rahasyavat? ityāha-saṃyasmādatra-sthāne, arthāḥ sūtritāḥ-sūcitāḥ| kimbhūtāḥ? sūkṣmāḥ,-tīkṣṇataramatisamadhigamyāḥ| yataste evārthāḥ sarvasmiṃstantre pratanyante-vistāryante| tasmādidaṃ sthānaṃ tantrasambandhināmanyasthānānāṃ rahasyavadityuktamiti| iti śrīmṛgāṅkadattaputraśrīmadaruṇadattaviracitāyāmaṣṭāṅgahṛdayaṭī-kāyāṃ sarvāṅgasundarākhyāyāṃ sūtrasthāne kṣārāgnikarmavidhi-rnāma triṃśattamo'dhyāyaḥ samāptaḥ|| 30||
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
sūtrasthānamupasaṃharati-samāpyata iti| [kasmādetadrahasyavadityata āha-atrārthā iti|] iti hemādriṭīkāyāmāyurvedarasāyane| kṣārāgnikarmajādhyāyaḥ sāmastyena nirūpitaḥ|| 30||