Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 11
—————————-na tu piṣṭvā kṣipenmṛdau||20||
nirvāpyāpanayettīkṣṇe pūrvavat prativāpanam||20||
tathā lāṅgalikādanticitrakātiviṣāvacāḥ||21||
svarjikākanakakṣīrihiṅgupūtīkapallavāḥ||21||
tālapatrī biḍaṃ ceti, saptarātrātparaṃ tu saḥ||22||
yojyaḥ—————————————————-||22||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
mṛdau kṣāre sudhādīni nirvāpya-tasminniṣyande prakṣipyaiva, apanayet-visarjayet, na tu piṣṭvā vinikṣipet| tīkṣṇe kṣāre pūrvavat-madhyamakṣāratulyaṃ, prativāpanaṃ-nirvāpya piṣṭvā vinikṣipediti| na caitāvadevātra prativāpanamityāhatathetyādi| lāṅgalikādīni biḍaparyantāni ca tatra prativāpaṃ vinikṣipet| saptarātrāt paraṃ-anantaraṃ, saḥ-kṣāro, yojyaḥ|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
mṛdutīkṣṇakṣārayorviśeṣamāha-na tviti| mṛdau kṣāre madhyamavatsarvam| āvāpe tu viśeṣaḥ| nirvāpyāpanayet, na tu piṣṭvā kṣipet| nirvāpaṇadravameva kṣipedityarthaḥ| dakṣaviṣṭhādikaṃ ca kṣipet| tīkṣṇe'pi sarvaṃ madhyamavat| lāṅgalikādyāvāpo'dhikaḥ| pūtīkapallavāḥkarañjapatrāṇi| tālapatrī-muśalī| saḥ-trividho'pi-kṣāraḥ, saptarātrātparaṃ yojyaḥ| saptarātraṃ yavarāśau sthapya ityarthaḥ|