Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 10
ā raṃ-bahiḥparimārjanasya dahanavidhimāha-kālamuṣkaketi| saṅgrahe tu (sū. a. 39)-"atha bahiḥparimārjanastrividho madhyo mṛdustīkṣṇaśca| tasya pākavidhiḥ| śaradi śucirupoṣitaḥ śuklavāsāḥ praśaste'hani praśastapradeśajātaṃ madhyavayasamanupahataṃ mahāntaṃ kālamuṣkakaṃ surāpalalasumanokṣatādibhiścaturdiśaṃ baliṃ dattvā pradakṣiṇaṃ cāmyarcyainamadhivāsayet| daivatebhyo namastebhyo nivasantīha ye śritāḥ| gantumarhantyasaṃkruddhāstyaktvemaṃ vā samarpayan|| bheṣajārthe grahīṣyāmi sarvaprāṇabhṛtāmimama| vṛkṣaṃ na lobhānna krodhād brāhmaṇārthe viśeṣataḥ|| iti| athāparedyustatra yadyadbhutaṃ vaikṛtaṃ vā kiñcinna paśyet tato yugamātramāruḍhe savitari brāhmaṇān vācayitvā taṃ pādapaṃ pūrvāgramuttarāgraṃ vā pātayet| evaṃ ca
pāribhadrakādiṣu|" iti|
kālamuṣkakaḥ-kṛṣṇo mokṣakaḥ|
mahāvṛkṣaḥ-snuhī|
āsphotaḥ-kovidāraḥ|
vṛkṣakaḥ-kuṭajaḥ|
indravṛkṣaḥ-arjunaḥ| parikalpitān-chinnān|
catasraḥ kośātakīḥ-kṣveḍo dhāmārgavaḥ paṭolī devadālī ca|
nicayīkṛtya-puñjīkṛtya| pṛthak-pratyekam|
teṣu puñjeṣu madhye yaḥ kālamuṣkakapuñjastatra sudhāśmāni prakṣipet|
sudhā-prāsādādidhabalīkaraṇaṃ dravyam, tat yebhyo dagdhebhyo jāyate tāni sudhāśmāni|
tataḥsarvān puñjān tilānāṃ kutalairdīpayet| samūlanālaḥ śuṣkatilaḥ-kutalam| dīpanaṃ-vahninā prajvālanam| gālanavidhimāha-dagdhveti|
dagdhvā-bhasmīkṛtya| agnau vigate-śānte sati|
sudhāśmanāṃ bhasma pṛthakkṛtvā, itaradravyabhasmāna uttaraṃ-sapādatāṃ nītam,-śamyākāRevision:dīnāṃ63c b84 samānāṃ catvāraCompiled: March
13, 2018
āḍhakāḥ, muṣkakasyaika āḍhaka ityarthaḥ| jalasyārdhabhāro mutrasyārdhabhāra ityubhayorbhāreṇāloḍya mahatā vastreṇa