Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 10
pradeśinyaṅgulīparvadvayānmagnasamuddhṛtāt||9||
yāvatpatyasau bindurdaśāṣṭau ṣaṭ krameṇa te||10||
marśasyotkṛṣṭamadhyonā mātrāstā eva ca kramāt||10||
bindudvayonāḥ kalkādeḥ————————————-||11||
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
marśādimānajñānārthaṃ bindumānamāha-pradeśinīti| yāvatpatati tāvān binduḥ, na prathamapatita eva| marśasya mātrātrayamāha-daśāṣṭāviti| te-bindavaḥ| avapīḍaśirovirecanayormātrātrayamā tā eveti| bindudvayonāḥ-aṣṭaṣaṭcaturbindukāḥ|
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
pradeśinī-aṅguṣṭhasamīpajā'ṅgulī, tasyāḥ parvadvayaṃ, tasmāt| kimbhūtāt? pūrvaṃ bhagnaṃ paścātsamuddhṛtaṃ, tasmāt magnasamuddhṛtāt tarjanīparvadvayāt yāvatparimāṇaṃ patati, asau binduḥ, 'ucyate' iti śeṣaḥ| tebindavo, yathāsaṅkhyaṃ marśasya daśotkṛṣṭā mātrā, aṣṭau madhyamā mātrā, ṣaṭ kaniṣṭhā mātrā| tā eva kramānmātrā bindudvayenonāḥ kalkasvarasādeḥ| tenāṣṭau bindava uttamā mātrā, ṣaṇmadhyamā, catvāraḥ kaniṣṭhā, ityavatiṣṭhate| yāvaditi yatparimāṇamasyeti| yattadetebhyaḥ parimāṇe vatup, ā sarvanāmna ityākārādeśaḥ|