Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 11
vidāripañcāṅgulavṛścikālīvṛścīvadevāhvayaśūrpaparṇyaḥ||9||
kaṇḍūkarī jīvanahrasvasaṃjñe dve pañcake gopasutā tripādī||9||
vidāryādirayaṃ hṛdyo brūṃhaṇo vātapittahā||10||
śoṣagulmāṅgamardordhvaśvāsakāsaharo gaṇaḥ||10||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
vidārī-vṛṣyakandā| pañcāṅgulaḥ-eraṇḍaḥ| vṛścikālī-uṣṭradhūmakā meṣaśrṛṅgī vā| vṛścīvaḥ-kṣudravarṣābhūḥ| devāhvayaḥsuradāru| [devādvayeti pāṭhe ekā sahadevā dvitīyā viśvadevā ceti devādvayam| ] śūrparṇyau-mudgaparṇī māṣaparṇī ca| kaṇḍūkarī-kapikacchūḥ| jīvanetyādi| "abhīruvīrājīvantījīvakarṣabhakaiḥ smṛtam| jīvanākhyam" (hṛ. sū.
a. 6|170) iti jīvanasaṃjñaṃ pañcamūlam| bṛhatī kaṇṭakārikā śāliparṇī pṛśniparṇī gokṣurakamiti hrasvasaṃjñaṃ pañcamūlam| gopasutā-sārivā| tripādi-haṃsapādī kīṭamārikākhyā| eṣa vidāryādigaṇo bṛṃhaṇo vātapittaghnaḥ śoṣādiharaśca| upajātirvṛttam|