Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 17
ūṣmaṇo'lpabalatvena dhātumādyamapācitam||25||
duṣṭamāmāśayagataṃ rasamāmaṃ pracakṣate||25||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
ūṣmaṇaḥ-agneḥ, alpabalatvena-daurbalyena, ādyaṃ-prathamaṃ, dhātuṃ rasaṃ-rasākhyam, apācitamāmaṃ pracakṣyatevadanti| ācāryā iti śeṣaḥ| kimbhūtaṃ rasam? āmāśayagatam| tathā, duṣṭaṃ-vātādyanuśayitam| rasagrahaṇamanilasya nirāsārtham| anyathā ādyo dhāturvātākhya ityāśaṅkyeta| vātādīnāmapi hi dhāraṇāddhātusaṃjñā'styeva|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
āmalakṣaṇamāha-ūṣmaṇa iti| uṣmaṇorasāgneḥ| dhātuṃna doṣaṃ malaṃ vā| ādyaṃ-na raktādikam| rasaṃ-na rasatvātpracyutaṃ raktatvamaprāptam|