Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 27
saṃyogāḥ saptapañcāṣatkalpanā tu triṣaṣṭidhā||39||
rasānāṃ yaugikatvena yathāsthūlaṃ vibhajyate||40||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
vakṣyamāṇāyā rītyā rasānāṃ saṃyogāḥ saptapañcāṣadvibhajyanta iti vacanavipariṇāmena sambandhaḥ| kalpanā punareṣāṃ triṣaṣṭidhā vibhajyate| kathaṃ kṛtvā kalpanā vibhajyate? yathāsthūlam,-sthūlānatikrameṇa vyaktarasāsvādānurūpatayā, na punaryathāsūkṣmam| tathā hi,-rasānurasakalpanayā taratamayogavaṣācca rasānāṃ kalpanā kriyamāṇā''anantyamupaiti| tasmādyathāsthūlaṃ rasānāṃ kalpanā triṣaṣṭidhā vibhajyate| tathā, yaugikatvena-ṣarīropayogyatvena|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
rasānāṃ saṃyogakalpanayorvibhāgaṃ pratijānītesaṃyogā iti| rasānāṃ saṃyogāḥ saptapañcāśadbhavanti, kalpanā tu triṣaṣṭadhā bhavati, tadubhayamapi vibhajyatevibhāgena kathyate| yathāsthūlam, sūkṣmāṇām saṃyogānāṃ rasānurasabhedenānantavāt| kena hetunā vibhajyate? yaugikatvena| yatastadubhayaṃ yaugikam,-snehavicāraṇādiṣūpayogi, ato vibhajyate|