Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 33
——————-śuddhiratreṣṭā śamo vā tadvirodhibhiḥ||46||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
śuddhiratreṣṭā| atra-virudddhāhārakṛte vikāre, śuddhiḥ vamanavirekādirūpā, iṣṭā-śreṣṭhā| kupitadoṣasamūhasya vamanādibhirnirharaṇāttannirhāre cārogyotpattiḥ| śamo veti| na kevalaṃ śuddhiriṣṭā, śamaśceṣṭaḥ| kaiḥ? teṣāṃvairodhikakopitadoṣāṇāṃ tatkṛtānāṃ vā visphoṭādīnāṃ vikārāṇāṃ, virodhibhiḥ-pratipakṣabhūtairoṣadhaiḥ|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
atha viruddhānnapānajānāṃ vyādhīnāṃ pratīkāraḥ| tatra utpannānāṃ paratīkāramāha-śuddiriti| śuddhiḥ-vamanavirecanādikā|
atra-viruddhānnajeṣu vyādhiṣu| ye tu śuddhiṃ nārhanti teṣāṃ śamaḥ-śamanaṃ, pratīkāra iṣṭaḥ| kaiḥ?
tadvirodhibhiḥ,-tasya-viruddhānnasya, virodhibhiḥ-pratipakṣabhūtairāh5 §2057