Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 2
yenābhivṛṣṭamamalaṃ śālyannaṃ rājate sthitam||3||
aklinnamavivarṇaṃ ca tatpeyaṃ gāṅgam————||3||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
yena-ambunā, abhivṛṣṭaṃ-ābhimukhyataḥ siktaṃ, śālyannaṃ rājatasthitamaklinnaṃ-akledayutaṃ, avivarṇaṃ ca bhavati, tadgāṅgaṃ jalaṃ peyam| peyamityupalakṣaṇārtham, snānāvagāhayorapi tatpathyameva| rajatasya rūpasya vikāro rājatam| prāṇirajatādibhyo'ñ|5
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
gāṅgaṃ lakṣayati-yenābhivṛṣṭamiti| abhivṛṣṭaṃ dhārāsampātena siktam| rājate-raupyapātre| aklinnam-sikthaprakledarahitam|
avivarṇaṃ-varṇāntararahitam| parīkṣā ca muhūrtamātram| uktaṃ hi suśrute (sū. a. 45/7)- "sa yadi muhūrtamātraṃ sthitastādṛśa eva bhavati, tadā gāṅgaṃ patatītyavagantavyam"iti| peyaṃ-pānārham|