Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 44
nadīṃ tarenna bāhubhyāṃ, nāgniskandhamabhivrajet||34||
sandigdhanāvaṃ vṛkṣaṃ ca nārohedduṣṭayānavat||35||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
nadīṃ-taraṅgiṇīṃ, dorbhyāṃ na taret| agniskandhamabhiagnirāśerabhimukhaṃ, na vrajet| sandigdhā cāsau nauśca tāṃ, nārohennoccalet| sandigdhāyāḥ śithilabandhanatvājjarjaratvādatibhārākrāntatvātpāragamanaṃ prati sandehaḥ| ceti samuccaye| vṛkṣaṃ ca nārohet| katham? duṣṭayānavat| yathā duṣṭayānamaśvādikaṃ nārohet tatheti| duṣṭayānārohaṇamapi coktayā'nayā niṣiddham|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
bāhubhyāṃ nadītaraṇaṃ niṣedhati-nadīmiti| agnikandhābhimukhaṃ gamanaṃ niṣedhati-nāgniskandhamiti| agniskandhomahānagnirāśiḥ| sandigdhanāvādyārohaṇaṃ niṣedhatisandigdhanāvamiti| sandhigdhā-śaṅkyamānamajjanā| duṣṭaṃ yānaṃ-śaṅkyamānapatanamaśvādi| tasya ca dṛṣṭāntatvenopādānaṃ tadārohaṇasya niṣedhaviṣayatvakhyāpanārtham|