Apastamba Grihya-sutra [sanskrit]
41,347 words | ISBN-10: 8186937838 | ISBN-13: 9788186937839
The Sanskrit edition of the Apastamba Grihya-sutra with the commentaries of Haradatta (called the Anakula-vritti) and Sudarshana (called the Grihyatatparyadarshana-vyakhya). The Apastamba Grihyasutra is a short treatise on Vedic rituals which, together with the Hiranyakeshin-grihya-sutra, belongs to the Taittiriya School of the Black Yajur-Veda. Original titles: Āpastambagṛhyasūtra (आपस्तम्बगृह्यसूत्र), Haradatta Anākulāvṛtti (हरदत्त अनाकुलावृत्ति), Sudarśana Gṛhyatātparyadarśanavyākhyā (सुदर्शन गृह्यतात्पर्यदर्शनव्याख्या)
Sutra 11.21
pari tve ti parimṛjya tasminnuttarairmantraissamidha ādadhyāt // ĀpGs_11.21 //
'sāyaṃ prāta'(āpa.dha.14-16) riti viśeṣaḥ sāmayācārikaḥ pratyetavyaḥ /
'sāyamevāgnipūjetyeke'(āpa.dha.1-4-17) iti ca /
ayaṃ tūpadeśo'smin kāle prārambhārthaḥ /
tena prātarupakramaṃ samidādhānaṃ sāyamapavargam
pakṣāntare sāyamevopakramaḥ, nānyasmin kāle /
tatra yathākāmī prakrameta /
adhikārādeva siddhe tasminniti vacanaṃ tryahādūrdvamapi tasminupanayanāgnāveva samidādhānaṃ yathā syāditi /
tena nityadhāraṇamapyasya vikalpena sādhitaṃ bhavati /
vyāhṛtibhirapyante catasrassamidha ādadhāti /
tattprāyaścittatvena draṣṭavyam, kalpāntaradarśanācca /
'yatte agne tejaḥ'ityādibhirupasthānaṃ samācārādbhasita dāraṇam //22//
________________________
punaścānte tūṣṇīṃ parisamūhanam /
anantaramubhayastūrṣṇīṃ samantaṃ pariṣecanaṃ, smṛtyantarāt
ācārācca /
etacca samidādhānaṃ pūrva kāṣṭhairagnimiddhvā kāryam;dharmaśāstre'agnimiddhvā parisamūhya samidha ādadhyāt'(āpa.dha.1-4 -16)
iti vacanāt /
parisamabahanasya'paritveti parimṛjya'iti vidhiḥ /
tathā dharmaśāstre tu'samiddhamagniṃ pāṇinā parisamūhenna samūhanyā'; (āpa.dha.1-4-18) iti guṇārtho'nuvādaḥ //21//
evamagnipūjāparaśabdaṃ samidādhānaṃ savidhikamabhidhāya, idānīṃ taseyaivādhikārasambandhaṃ guṇāntaraṃ cāha--
Haradatta’s Anākulā-vṛtti (sūtra 11.21)
tamupanayanāgniṃ'pari tve'tyanena mantreṇa parimṛjya sarvato mārjamudakena kṛtvā uttarairmantraiḥ 'agnaye samidha'mityādibhiḥ dvādaśabhiḥ pratimantraṃ samidho nityamādadhyāt brahmacārī /'sāyaṃ prāta'(āpa.dha.14-16) riti viśeṣaḥ sāmayācārikaḥ pratyetavyaḥ /
'sāyamevāgnipūjetyeke'(āpa.dha.1-4-17) iti ca /
ayaṃ tūpadeśo'smin kāle prārambhārthaḥ /
tena prātarupakramaṃ samidādhānaṃ sāyamapavargam
pakṣāntare sāyamevopakramaḥ, nānyasmin kāle /
tatra yathākāmī prakrameta /
adhikārādeva siddhe tasminniti vacanaṃ tryahādūrdvamapi tasminupanayanāgnāveva samidādhānaṃ yathā syāditi /
tena nityadhāraṇamapyasya vikalpena sādhitaṃ bhavati /
vyāhṛtibhirapyante catasrassamidha ādadhāti /
tattprāyaścittatvena draṣṭavyam, kalpāntaradarśanācca /
'yatte agne tejaḥ'ityādibhirupasthānaṃ samācārādbhasita dāraṇam //22//
________________________
Sudarśana’s Gṛhyatātparyadarśana-vyākhyā (sūtra 11.21)
'paritvāgne'ityagniṃ parimṛjya parisamūhya, tasmin upanayanāgnau yāvaddhāraṇa muttarairmantrai rdvaadaśabhiḥla'agnaye samidhamāhārṣa'ityādibhiḥ pratimantramekaikāṃ samidhamādadhyāt /punaścānte tūṣṇīṃ parisamūhanam /
anantaramubhayastūrṣṇīṃ samantaṃ pariṣecanaṃ, smṛtyantarāt
ācārācca /
etacca samidādhānaṃ pūrva kāṣṭhairagnimiddhvā kāryam;dharmaśāstre'agnimiddhvā parisamūhya samidha ādadhyāt'(āpa.dha.1-4 -16)
iti vacanāt /
parisamabahanasya'paritveti parimṛjya'iti vidhiḥ /
tathā dharmaśāstre tu'samiddhamagniṃ pāṇinā parisamūhenna samūhanyā'; (āpa.dha.1-4-18) iti guṇārtho'nuvādaḥ //21//
evamagnipūjāparaśabdaṃ samidādhānaṃ savidhikamabhidhāya, idānīṃ taseyaivādhikārasambandhaṃ guṇāntaraṃ cāha--