Yuktidipika [sanskrit]
29,048 words | ISBN-10: 8120841751 | ISBN-13: 9788120841758
The Sanskrit edition of the Yuktidipika—a commentary on Samkhyakarika by Ishvarakrishna. The Yuktidipika is famous for being the longest commentary possibly authored by Rajan or Rajana in the 8th century A.D. The text discusses critical points of doctrine and debates them with other schools. Original titles: Yuktidīpikā (युक्तिदीपिका), Īśvarakṛṣṇa Sāṃkhyakārikā (ईश्वरकृष्ण सांख्यकारिका)
Kārikā 42
āha, yadi puruṣārthā liṅgasyotpattirabhyupagamyate tatsamanantaramevānena puruṣārtho'vasāyayitavyo na punardevamānuṣatiryagbhāvena punaḥ punarājañjavībhāvo'nuṣṭhātavya iti /
ucyate-
puruṣārthahetukamidaṃ nimittanaimittikaprasaṅgena /
prakṛtervibhutvayogānnaṭavad vyavatiṣṭhate liṅgam // ISk_42 //
yadyapi puruṣārthasiddhyarthaṃ liṅgamutpadyate, tathāpi sattvarajastamasāṃ trayāṇāmapi prādhānyādrajastamobhyāmabhibhūte sattve tatpreritaṃ nimittanaimittikaśarīrendriyaviṣayopabhoganirvartakaṃ śṛṇoti / tadyathā agnihotraṃ juhuyātsvargakāmo, yamarājyamagniṣṭomenābhijayatīti / tatra phalecchayā yonīḥ prāṇādīṃśca sammukhīkṛtya kriyāmārabhate / guṇavṛttavaicitryācca prayatnavānapi manovāgdehairmalinamapi karma karoti / tataśca prakṛtervibhutvayogāttena tena nimittenopasthāpitaṃ devamanuṣyatiryakpretādiśarīramekasvabhāvamapi sannaṭavadvyavatiṣṭhate liṅgamākṛtiviśeṣopādānatyāgasāmyataḥ / vibhutvaṃ guṇānāṃ trayāṇāmapi sāmyāditaretarābhibhavo dṛṣṭaḥ / tasmādbhāvanimittaḥ saṃsāraḥ / tannimittānupādānānmokṣaḥ // 42 //