Yoga-sutra with Bhasya [sanskrit]
9,932 words
The Sanskrit edition of the Patañjali: Yogasūtra with Bhāṣya (= Pātañjalayogaśāstra). Based on the edition by Kāśinātha Śāstrī Āgāśe. The Yoga Sutras of Patañjali is a collection of Sanskrit aphorisms (Sūtras) on the theory and practice of Yoga. It includes the theory of ashtanga (eight elements of practice culminating in samadhi)—Yama (abstinences), Niyama (observances), Āsana (yoga posture), Prāṇāyāma (breath control), Pratyāhāra (withdrawal of the senses), Dhāraṇā (concentration of the mind), Dhyāna (meditation) and Samādhi (absorption).
Sūtra 2.20
vyākhyātaṃ dṛśyamatha draṣṭuḥ svarūpāvadhāraṇārthamidamārabhyate --- draṣṭā dṛśimātraḥ śuddho'pi pratyayānupaśyaḥ || YS_2.20 ||
dṛśimātra iti dṛkśaktireva viśeṣaṇāparāmṛṣṭetyarthaḥ. sa puruṣo bhuddheḥ pratisaṃvedī. sa buddherna sarūpo nātyantaṃ virūpa iti. na tāvatsarūpaḥ kasmāt. jñātājñātaviṣayatvātpariṇāminī hi buddhiḥ. tasyāśca viṣayo gavādirghaṭādirvā jñātaścājñātaśceti pariṇāmitvaṃ darśayati. sadājñātaviṣayatvaṃ tu puruṣasyāpariṇāmitvaṃ paridīpayati kasmāt. na hi buddhiśca nāma puruṣaviṣayaśca syādagṛhītā gṛhītā ceti siddhaṃ puruṣasya sadājñātaviṣayatvaṃ tataścāpariṇāmitvamiti. kiṃ ca parārthā buddhiḥ saṃhatyakāritvāt, svārthaḥ puruṣa iti. tathā sarvārthādhyavasāyakatvāttriguṇā buddhistriguṇatvādacetaneti. guṇānāṃ tūpadraṣṭā puruṣa ityato na sarūpaḥ. astu tarhi virūpa iti. nātyantaṃ virūpaḥ kasmāt. śuddho'pyasau pratyayānupaśyo yataḥ. pratyayaṃ bauddhamanupaśyati, tamanupaśyannatadātmāpi tadātmaka iva pratyavabhāsate. tathā coktam --- apariṇāminī hi bhoktṛśaktirapratisaṃkramā ca pariṇāminyarthe pratisaṃkrānteva tadvṛttimanupatati, tasyāśca prāptacaitanyopagraharūpāyā buddhivṛtteranukāramātratayā buddhivṛttyaviśiṣṭā hi jñānavṛttirityākhyāyate. 2.20