Chapter 26

ṣaḍ‌viṃśo'dhyāyaḥ - 26
śakraḥ---
paraṃ brahma paraṃ dhāma padmasthe padmamālini|
namaste padmaje padme govindagṛhamedhini || 1 ||
1. - - - - - - - - - - - -
dve ete kathite devi tava tanvau sanātane{1}|
{2}viśeṣastvasti vā kaścidanayoḥ sūkṣmarūpataḥ || 2 ||
2. - - - - - - - - - - - - - -
{1. sanātani B. C. }
{2. biśeṣo'nvasti D. I. }
śrīḥ---
ekamādau paraṃ tattvaṃ lakṣmīnārāyaṇātmakam|
pūrṇastimitaṣāḍ‌guṇyaṃ svacchasvacchandaciddhanam || 3 ||
3. - - - - - - - - - - - - -
tasyāhaṃ paramā śaktiḥ sarvāvasthānusāriṇī|
{3}devī sā paramā divyā sthūlasūkṣmaparāhvayā || 4 ||
4. - - - - - - - - - - - - -
{3. ahaṃtā I. }
mama tanvāvime śaktī tārikā cānutārikā|
duhāte sakalān kāmānubhe ete{4} puraṃdara || 5 ||
5. - - - - - - - - - - - - -
{4. kāmānugāvete I. }
ubhe ete mate divye ubhe niṣṭhe pare smṛte|
ubhe saṃsthā mate{5} sarvā ubhe te viṣṇuvallabhe || 6 ||
6. - - - - - - - - - - - - - -
{5. ubhe A. B. C. }
ubhe ete vicintyātha gacchanti paramāṃ gatim|
tattvaṃ tu paramaṃ sūkṣmaṃ gadantyā me niśāmaya || 7 ||
7. - - - - - - - - - - - - -
paraṃ brahma tataḥ śāntaṃ tato nāda iti kramaḥ|
sarvatrāvasthitā {6}sāhaṃ nimeṣonmeṣarūpiṇī || 8 ||
8. - - - - - - - - - - - - -
{6. bhāntī A. }
ādyaṃ yat paramaṃ brahma sūkṣmaṃ stimitaśaktikam|
tārastatra pratiṣṭhāya tanoti vitatāṃ gatim || 9 ||
9. - - - - - - - - - - - - -
bhavato brahmaṇo yo'yamunmeṣaḥ paramātmanaḥ|
bhavadbhāvātmake tasmiṃstārikā pratitiṣṭhati || 10 ||
10. - - - - - - - - - - - - -
brahmaṇastvavaroho yaḥ śāntarūpaḥ sisṛkṣayā|
śāntākhye bhāvabhūyiṣṭhe tasminnāste'nutārikā || 11 ||
11. - - - - - - - - - - - - -
dvitīyastvavaroho yaḥ śaktyākhyo bhāva ūrjitaḥ|
vāgbhavādīni bījāni tatra tiṣṭhanti vāsava || 12 ||
12. - - - - - - - - - - - - -
etāvānanayorbhedaḥ proktaste sūkṣmadhīmayaḥ|
vāgbhavādīni bījāni gadantyā me niśāmaya || 13 ||
13. - - - - - - - - - - - - -
trailokyaiśvaryadopetamaiśvaryaṃ varṇamuddharet|
jagadyoniridaṃ bījaṃ vāgbhavākhyamudāhṛtam || 14 ||
14. vāgbhavabījamāha---trailokyetyādinā| aiśvaryam aikāraḥ| tena sahānusvārayoge aiṃ iti bījamantraḥ| asya jagadyonitvamanantaraṃ vakṣyate|
saiṣā kuṇḍalinī śaktiryasyāṃ kuṇḍalitaṃ jagat|
śabdaśaktisvarūpeṇa yathā{7} tadavadhāraya || 15 ||
15. yasyāṃ kuṇḍalitaṃ jagaditi kuṇḍalinīśabdasya yogavyutpattirabhipretā|
ī māyā paramā śaktirjagadyonirnirañjanā|
{7. jñānaṃ A. }
aprameyasya sā hi śrīrgṛhiṇī gṛhamedhinaḥ || 16 ||
asyāḥ pūrvamikāraṃ tu yojayet sūkṣmacakṣuṣā|
{8}itthaṃ yadiṣṭaṃ yad dravyaṃ yattattatra pratiṣṭhitam{9} || 17 ||
ānandamasya pūrvaṃ tu cintayet sūkṣmacakṣuṣā|
aprameyaṃ tataḥ pūrvaṃ yojayet sūkṣmackṣuṣā{10} || 18 ||
16-18. aikārasya varṇacatuṣṭayasamāhārarūpatvamāha---ī māyeti| asmāt pūrvamiṣṭākhyamikāraṃ, tataḥ pūrvamānandākhyamākāraṃ, tataḥ pūrvamaprameyākhyamakāraṃ ca yojayitvā saṃdhau kṛte ai iti rūpamiti bhāvaḥ|
{8. F. omits 2 lines from here. }
{9. tattatra pratitiṣṭhati I. }
{10. sūkṣmayā dṛśā I. }
{11}śaktireṣā jagadyonisrailokyaiśvaryadojjvalā|
aprameyādanādyantādvyāpakāt paramātmanaḥ || 19 ||
19. - - - - - - - - - - - -
{11. vṛddhireṣā I.; A. C. omit this line. }
gopanī sarvabhūtānāṃ śaktirānandanirbharā|
icchājñānakriyārūpairikārotthaiḥ samanvitā || 20 ||
20. - - - - - - - - - - - -
trailokyaiśvaryadā devī viṣṇupatnī jagatprasūḥ|
iti vācyāṃ jagadyonibijasyābjāṃ vicintayet || 21 ||
21. - - - - - - - - - - - - - -
{12}ratiḥ krīḍābhidhā loke krīḍā ca syāt kriyā mama|
indhanaṃ dīpanaṃ jñānamicchā cekāradarśitāḥ{13} || 22 ||
trailokyaṃ tu trayo lokāste ca jīvāsridhā sthitāḥ{14}|
teṣāmaiśvaryadānena trailokyaiśvaryadāhvikā{15} || 23 ||
aprameyādinā lokān vitatya bhuvanādhvanā|
tasminneva pare bhūyo vyomeśe paramātmani || 24 ||
22-24. bījākṣaraghaṭakasya dīrgekārasyārthamāha---ratiriti| ratirīkāraḥ| indhanādayastadarthāḥ| trailokyaiśvaryadānāma nirvakti---trailokyamiti| jīvāsridheti| baddhamuktanityā ityarthaḥ| vyomeśe; bindau|
{12. ramiḥ A. B. I. }
{13. darśitā B. D. I. }
{14. matāḥ B. D. I. }
{15. aiśvaryadāmbikā A. C. I. }
saṃtiṣṭhate paretyevamudayāstamayau mama|
īdṛśīyaṃ mahāvidyā jagadyonirgirāṃ prasūḥ || 25 ||
25. - - - - - - - - - - -
pañcamī kāmasūrvidyā kāmabījāparāhvayā|
{16}prādyumnī paramā śaktistasyā rūpaṃ nibodha me || 26 ||
26. - - - - - - - - - - - - - -
{16. pradyumnī I. }
madhyamaṃ guṇatattvānāṃ yat proktaṃ paścimānanam|
rañjanaṃ {17}sattvatamasorbhogenālpena rañjitam || 27 ||
27. - - - - - - - - - - - - - -
{17. sattvamubhayoḥ A. }
sā parā prakṛtiḥ kākyā kalpayantī jagadvidhim{18}|
puruṣeśvarayogena sā sṛṣṭyai saṃprakalpate || 28 ||
avyaktapuruṣeśākyarūpatrayavibhāvinī|
māyā śrīḥ sā punardevī vyomeśe pratitiṣṭhati || 29 ||
28,29. prakṛtiṃ kakāramādāya tena puruṣeśvaraṃ lakāraṃ, māyāmīkāraṃ, vyomeśaṃ binduṃ ca yojayet| tatasca klīṃ iti kāmabījam|
{18. jagaddhitam G.; jagatpurā I. }
{19}iti rūpaprabhāvau tau kāmabījasya darśitau|
ṣaṣṭhīṃ sārasvatīṃ vidyāṃ gadantyā me niśāmaya || 30 ||
prajñādhāro hyahaṃ śakra prakṛṣṭajñānajanmabhūḥ|
sāhaṃ prajñāprasūrviṣṇorudayena samanvitā || 31 ||
ānandaṃ yojayet tasyāḥ purastāt sūkṣmayā dṛśā|
aprameyamataḥ pūrvaṃ bhāvayet bhūkṣmayā dṛśā || 32 ||
aprameyoditā sāhaṃ mahānandamayī śubhā|
ādhārabhūtā prajñāyā vyomeśe saṃsthitā punaḥ || 33 ||
punarvisṛṣṭiyogāya parameśvaramāgatā|
ṣaṣṭhī samuddhṛtā vidyā śabdataścārthataśca te || 34 ||
30-34. sārasvatabījamāha---ṣaṣṭhīmityādinā| prajñādhāra ūkāraḥ| tataḥ pūrvamudaya ukāraḥ| tataḥ pūrvamānanda ākāraḥ| tataḥ pūrvamaprameyaḥ akāraḥ| ante vyomeśo binduḥ| punarvisargaḥ| eṣāṃ yoge auḥ iti bhavati| avayavārthamāha--aprameyoditetyādinā|
{19. A. B. C. omit this line. }
iyaṃ bījatrayī vidyā kathitā tripurāhvayā|
vyutkramānukramābhyāṃ sā {20}hyātmasāmyapradāpi ca || 35 ||
35. - - - - - - - - - - - - - - - -
{20. ātmasādyasato'pi ca A.; ātmasāmyasame'pi ca B. C.; samāsavyāsato'pi ca D. F.; hyanyā sā vyāsato'pi ca I. }
vidyeyaṃ kāmadhuk proktā japahomādisādhitā|
{21}vyañjanasvarasaṃyogāt tasyā bhedān{22} bahūnviduḥ || 36 ||
36. - - - - - - - - - - - - - - - - -
{21. halaḥ svarādi A. D. }
{22. asyā bhāgān C. }
caturṇāṃ puruṣārthānāṃ hetūn vyasya samasya ca|
saptamī tu mahālakṣmīrvidyā sā sarvasādhanī || 37 ||
37. - - - - - - - - - - - - -
parāṃ prakṛtimādāya bhāskaraṃ tatra yojayet|
mardanena samāyojya yojayet kālavahninā || 38 ||
bhūṣayenmāyayā piṇḍamante vyāpinamānayet|
kathitaṃ te mahālakṣmībījametat puraṃdara || 39 ||
38,39. mahālakṣmībījoddhāramāha---parāmityādinā| prakṛtiṃ kakāramādāya tena bhāskaraṃ ṣakāraṃ, mardanaṃ makāraṃ, kālavahniṃ rephaṃ, māyāmīkāraṃ, vyāpinaṃ binduṃ ca yojayet| kṣmrīṃ iti mantraḥ| tathā ca tantrarāje---"grāso nabho dāhavahnisvairyuktaḥ kaulinīmanuḥ" iti| tatra grāsaḥ kṣakāraḥ, nabho makāraḥ, dāhavahniḥ rephaḥ, svamīkāro bhinduśca|
karṣantī vyākṛtāvasthāmahaṃ hi svena tejasā|
pradhānabhūmikāṃ gatvā mūrtitrayavibhāvinī || 40 ||
40. - - - - - - - - - - -
nirmāya sakalaṃ bhāvaṃ vyomeśe saṃpratiṣṭhitā|
iti bhāvyamidaṃ bījaṃ japatā sādhakena tu || 41 ||
41. - - - - - - - - - - - - -
ityete raśmayo jñeyo vidyāyāstārikākṛteḥ|
anutārādayo vidyā itīdaṃ tārikāmayam || 42 ||
tāmimāṃ tārikāṃ vidyāṃ bhajamāno yathāvidhi|
aihikāmuṣmikān {23}bhogagānakṣayān pratipadyate || 43 ||
43. sapta vidyāḥ---tāraḥ, tārikā, anutārikā, vāgbhavaḥ, kāmabījaṃ, mahālakṣamībījaṃ ceti|
{23. lokān F. }
iti {24}śrīpāñcarātrasāre lakṣmītantre saptavidyāprakāśo nāma ṣaḍvaliṃśo'dhyāyaḥ
{24. śrīpañcarātra A.; śrīpāñcarātre B. F. }
********iti ṣaḍviṃśo'dhyāyaḥ********