Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 12
yatra lālāparikledamātraṃ gātre pradṛśyate||11||
na tu daṃṣṭrākṛtaṃ daṃśaṃ tattuṇḍāhatamādiśet||11||
ekaṃ daṃṣṭrāpadaṃ dve vā vyālīḍhākhyamaśoṇitam||12||
daṃṣṭrāpade sarakte dve vyāluptaṃ, trīṇi tāni tu||12||
māṃsacchedādavicchinnaraktavāhīni 5
daṣṭakam||13||
daṃṣṭrāpadāni catvāri tadvaddaṣṭanipīḍitam||13||
nirviṣaṃ dvayamatrādyamasādhyaṃ paścimaṃ vadet||14||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
yasmin kāye lālāparikledamātram upalabhyate, na punardaṃṣṭrākṛtaṃ daṃśam| tat-evaṃbhūtaṃ, tuṇḍāhataṃ kathayanti| ekaṃ daṃṣṭrāpadaṃ dve vā daṃṣṭrāpade raktavarjite tad vyālīḍhasaṃjñam| dve damṣṭrāpade saśoṇite vyāluptaṃ vidyāt| trīṇi tu daṃṣṭrāpadāni māṃsacchedāt santatāsravāhīni daṣṭakamādiśet| daṃṣṭrāpadāni catvāri tadvat-daṣṭakamiva, daṣṭanipīḍitaṃ syāt| eṣu madhye dvayamādikathitaṃ nirviṣaṃ vadet| paścimaṃdaṣṭanipīḍitākhyaṃ, asādhyaṃ vadet| vyāluptadaṣṭakaṃ tu kṛcchrasādhyamityarthādgamyate|10