Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 10
ślīpade'nilaje vidhyet snigdhasvinnopanāhite||8||
sirāmupari gulphasya dvyaṅgule, pāyayecca tam||9||
māsameraṇḍajaṃ tailaṃ gomūtreṇa samanvitam||9||
jīrṇe jīrṇānnamaśnīyācchuṇṭhīśṛtapayonvitam||10||
traivṛtaṃ vā pibedevamaśāntāvagninā dahet||10||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
ślīpade vātotthe snigdhe svinna upanāhite ca gulphasya dvayaṅgula upari sirāṃ vidhyet| taṃ ca-ślīpadinaṃ, māsameraṇḍodbhavaṃ tailaṃ gomūtrayutaṃ pāyayet| jīrṇe cairaṇḍataile purāṇamannaṃ śālyodanaṃ śuṇṭhīśṛtena kṣīreṇa sahāśnīyāt| traivṛtaṃ vā pibet| evamapyaśāntau vahninā dahet| tathā gulphasyādhastātsirāṃ mokṣayet| §22775
6.30.21
gulphasyādhaḥ sirāmokṣaḥ paitte sarvaṃ ca pittajit||11||