Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 23
pāke punarupasnigdhaṃ sveditaṃ cāvagāhataḥ||23||
yantrayitvā'rśasamiva paśyetsamyagbhagandaram||24||
arvācīnaṃ parācīnamantarmukhabahirmukham||24||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
pāke tu satyupasnigdhamavagāhena ca sveditaṃ tato'rśasamiva yantrayitvā suṣṭhu bhagandaraṃ paśyet-avāṅmukhaṃ parāṅmukhaṃ vā, antarmukhaṃ bahirmukhaṃ vā, ityevaṃ suṣṭhu nirūpya| arvācīnamiti "vibhāṣāñceradik striyām" iti svārthe khaḥ|
6.28.47
athāntarmukhameṣitvā samyak śastreṇa pāṭayet||25||
bahirmukhaṃ ca niḥśeṣaṃ tataḥ kṣāreṇa sādhayet||25||
agninā vā bhiṣak sādhu kṣāreṇaivoṣṭrakandharam||26||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
anantaramantarmukhameṣiṇyā eṣitvā samyak śastreṇa pāṭayet| bahirmukhaṃ ca bhagandaraṃ niḥśeṣaṃ pāṭayitvā tataḥ kṣāreṇa sādhayet jvalanena vā| uṣṭrakandharaṃuṣṭragrīvaṃ, kṣāreṇaiva sādhu kṛtvā vaidyaḥ sādhayet-na tvagninā| §22579 5