Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 23
sthairyakṛjjayati cāśu vikārān||41||
vātāpittajanitānativīryān||41||
vyāpino'pi vividhairupayogaiḥ||41||
viṃśo'dhyāyaḥ||27||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
kṛṣṇān tilān vahati-asthire jale, saptarātrīrvigatareṇūṃstathā dṛḍhavasanasaṃyatān vāsayet| etāṃśca praviralān vikīrya pratidinaṃ saṃśoṣayet| tathaiva-pūrvoktena prakāreṇa, kṣīre sthitānanudinaṃ pratisārya śoṣitān sapta rātrīrevaṃ madhuyaṣṭīkvathite ca jale vāsayedviśoṣayecca| vasantatilakāvṛttam| punarapi ca pītakṣīrāṃstāṃstilān pūrvavadevātiśayena śoṣitānapagatatuṣaṃstathā virajasaḥ sañcūrṇya naladādyaiḥ sucūrṇitairyojayet| āryā| tānevāha-naladetyādi| aupacchandasikam| padmakādītyādi| kimbhūtairnaladādibhiḥ? padmakādigaṇasahitaiḥ sucūrṇitairyojayitvā caitat tilapiṣṭaṃ sakalacorakādigandhadravyasiddhena kṣīreṇa saha pīḍayet| tatastattailaṃ sairyakā(śaileyā)dibhirnaladādibhiśca kalkīkṛtairdugdhasahitaiḥ pacet| indravajrā| etat gandhatailamativīryamasthisthiratvakṛdāmayāśca pavanapittotthānativīryān vyāpino'pyāśu jayati vividhaiḥ-pānanasyādibhiḥ, upayogaiḥ| svāgatā| śrīmṛgāṅkadattaputraśrīmadaruṇadattaviracitāyāmaṣṭāṅgahṛdaya-ṭīkāyāṃ sarvāṅgasundarākhyāyāṃ ṣaṣṭhe uttarasthāne bhaṅgaprati-ṣedho nāma saptaviṃśo'dhyāyaḥ samāptaḥ|| 27||