Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 10
kṛmije śoṇitaṃ nasyaṃ tena mūrcchanti jantavaḥ||15||
mattāḥ śoṇitagandhena niryānti ghrāṇavaktrayoḥ||15||
sutīkṣṇanasyadhūmābhyāṃ kuryānnirharaṇaṃ tataḥ||16||
viḍaṅgasvarjikādantīhiṅgugomūtrasādhitam||16||
kaṭunimbeṅgudīpīlutailaṃ nasyaṃ pṛthak pṛthak||17||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
kṛmije śoṇitaṃ nasyaṃ deyam| tena-śoṇitanasyena, jantavo mūrcchanti| raktagandhena ca mattā ghrāṇena vaktreṇa ca nirgacchanti| anantaraṃ tīkṣṇanasyadhūmābhyāṃ nirharaṇaṃ kuryāt| sa0-viḍaṅgādibhiḥ sādhitaṃ sarṣapatailaṃ nimbatailamiṅgudītailaṃ pīlutailaṃ vā pṛthak pṛthak nasyaṃ hitam|