Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 14
śokaśramakrodhakṛtaḥ śarīroṣmā śirogataḥ||29||
keśān sadoṣaḥ pacati palitaṃ sambhavatyataḥ||29||
tadvātātsphuṭitaṃ śyāvaṃ kharaṃ rūkṣaṃ jalaprabham||30||
pittātsadāhaṃ pītābhaṃ, kaphāt snigdhaṃ vivṛddhimat||30||
sthūlaṃ suśuklaṃ, sarvaistu vidyādvyāmiśralakṣaṇam||31||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
śokādibhirudgataḥ śarīroṣmā mūrdhni doṣaiḥ sahitaḥ keśān pacati| ataḥ palitaṃ jāyate|
sa0-tacca-palitaṃ, vātāt sphiṭitādiguṇaṃ syāt| pittena sadāhaṃ pītavarṇam| kaphāt snigdhaṃ vivṛddhimat sthūlaṃ suśuklaṃ ca|
sarvaistu doṣaiḥ saṅkīrṇalakṣaṇaṃ vidyāt6.23.27 Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā śirorujodbhavaṃ cānyadvivarṇaṃ sparśanāsaham||31||
asādhyā sannipātena khalatiḥ palitāni ca||32||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
śirorujotthaṃ cāparaṃ palitaṃ vivarṇaṃ sparśanāsahaṃ syāt| sa0-khalatiḥ sannipātenāsādhyā| palitāni ca sannipātotthānyasādhyāni| doṣaiḥ sarvaiḥ khalatirasādhyeti prāguktameva| idaṃ tu vacanaṃ spaṣṭārthameveti manye, tathā sannipātodbhūtāni palitānyasādhyānīti|