Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 19
pīḍyamāne'ntarā mukte gude pratihato'nilaḥ||48||
uraḥśirorujaṃ sādamūrvośca janayedbalī||49||
bastiḥ syāttatra bilvādiphalaśyāmādimūtravān||49||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
pīḍyamāne bastipuṭake'ntarā-madhya eva, kadācittasmin mukte, gude'nilaḥ pratihato balavān uraḥśirorujamūrusādaṃ ca janayet| tatra bilvādibhirbastirmadanaphalaśyāmādimān syāt|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
ulluptasya lakṣaṇaṃ cikitsitaṃ cāha-pīḍyamāna iti| phalaṃmadanaphalam| kampitādīnāṃ caturṇāṃ lakṣaṇaṃ cikitsitaṃ cāha saṅgrahe (ka.a. 7)-"syāddāho davathuḥ śophaḥ kampanābhihate gude| kaṣāyā madhurāḥ śītāḥ sekāstatra sabastayaḥ|| atimātrapraṇītena netreṇa kṣaṇanādvaleḥ| syātsārtidāhanistodaguruvarcaḥpravartanam|| tatra sarpiḥ picuḥ kṣīraṃ picchābastiścha śasyate| na bhāvayati mandastu bāhyaścāśu nivartate|| snehastatra punaḥ samyak praṇeyaḥ siddhimicchatā|"iti|