Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 43
jāte cāgnibale snigdhaṃ bhūyo bhūyo virecayet||62||
kṣīreṇa satrivṛtkalkenorubūkaṣṛtena vā||62||
sātalātrāyamāṇābhyāṃ ṣṛtenāragvadhena vā||63||
sakaphe vā samūtreṇa satiktājyena sānile||63||
payasā'nyatamenaiṣāṃ vidāryādiṣṛtena vā||64||
bhuñjīta jaṭharaṃ cāsya pāyasenopanāhayet||64||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
agnibale ca jāte snigdhaṃ santaṃ punaḥpunarvirecayet| kena? kṣīreṇa| trivṛccūrṇayutenairaṇḍaśṛtena vā kṣīreṇa sātalātrāyantībhyāṃ vā śṛtena karṇikāreṇa vā śṛtena| pittodariṇaḥ sutarāṃ balāpekṣitvād'a'adurbalamityuktam| kaphayute pitte samūtreṇa kṣīreṇaiṣāmanyatamena śṛtena, sānile pitte tiktājyena saha payasā pūrvoktadravyāṇāmanyatamena śṛtena virecayet| tiktadravyayutamājyaṃ tiktājyam, kuṣṭhoktaṃ tiktaghṛtaṃ vā| vidāryādiśṛtena vā payasā bhuñjīta-bhojanaṃ kurvīta| jaṭharaṃ cāsya pāyasenopanāhayet|