Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 41
balinaṃ svādusiddhena paitte saṃsnehya sarpiṣā||59||
śyāmātribhaṇḍītriphalāvipakvena virecayet||60||
sitāmadhughṛtāḍhyena nirūho'sya tato hitaḥ||60||
nyagrodhādikaṣāyeṇa snehabastiśca tacchṛtaḥ||61||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
balavantaṃ puruṣaṃ paitte jaṭhare sati madhuravargasiddhena ghṛtena saṃsnehya śyāmādibhirvipakvena sarpiṣā virecayet| śyāmā-mālavikā trivṛt| tribhaṇḍī-kāśī trivṛt| anantaraṃ śarkarāmākṣikaghṛtabahulena nyagrodhādikaṣāyeṇāsyaāturasya, nirūho hitaḥ| [ tathā, ] tenaiva-nyagrodhādinā, 5 [śṛto- ] vipakvaḥ, snehabastiḥ-anuvāsano, hitaḥ| nanu, balinamityayuktam| yataḥ prāgabhyadhāyi (hṛ. ni. a. 12|4)"naṣṭaceṣṭābalāhārāḥ"iti| atrocyate| bheṣajavegasahiṣṇumātratvamatra balavattvaṃ parikalpya balinamityuktam,