Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 13
daśamūlaśaṭhīdantīsurāhvaṃ dvipunarnavam||19||
mūlaṃ snugarkayoḥ pathyāṃ bhūkadambamaruṣkaram||20||
karañjau varuṇānmūlaṃ pippalyāḥ pauṣkaraṃ ca yat||20||
pṛthag daśapalaṃ prasthān yavakolakulatthataḥ||21||
trīṃścāṣṭaguṇite toye vipacetpādavartinā||21||
tena dvipippalīcavyavacānicularohiṣaiḥ||22||
trivṛdviḍaṅgakampillabhārgīviśvaiśca sādhayet||22||
prasthaṃ ghṛtājjayetsarvāṃstanmehān piṭikā viṣam||23||
pāṇḍuvidradhigulmārśaḥśoṣaśophagarodaram||23||
śvāsaṃ kāsaṃ vamiṃ vṛddhiṃ plīhānaṃ vātaśoṇitam||24||
kuṣṭhonmādāvapasmāraṃ dhānvantaramidaṃ ghṛtam||24||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
snugarkamūlam, karañjamūlam, varuṇamūlam, pippalīmūlam, pauṣkaraṃ ca yaditi puṣkaramūlaṃ cetyarthaḥ| daṣamūlādikaṃ pṛthak-pratyekaṃ, daṣapalapramāṇaṃ yavakolakulatthāṃstrīn prasthāṃṣcāṣṭaguṇite jale ca vipacet| tena-jalena, pādavartinā-pādaṣeṣeṇa, dvipippalyādimiṣca [ kalkīkṛtaiḥ ] sāmānyaparibhāṣoktapramāṇāddhṛtātprasthaṃ pacet| taddhṛtaṃ sarvān pramehān piṭikādīṃṣca jayet| §15615