Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 80
kṣīṇe kaphe gude dīrghakālātīsāradurbale||120||
anilaḥ prabalo'vaśyaṃ svasthānasthaḥ prajāyate||121||
sa balī sahasā hanyāttasmāttaṃ tvarayā jayet||121||
vāyoranantaraṃ pittaṃ pittasyānantaraṃ kapham||122||
jayetpūrvaṃ trayāṇāṃ vā bhavedyo balavattamaḥ||122||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
kaphe kṣīṇe gude ca dīrghakālo yo'tīsārastena durbalebalahīne sati, anilaḥ svasthānasthitaḥ-pāyusthitaḥ, avaśyaṃ prabalo jāyate| saḥ-vāyuḥ, balavān sahasā-ñaṭityeva, vyāpādayet| tasmāttaṃ-vāyuṃ, śīghraṃ jayet| taṃ vāyuṃ jitvā'nantaraṃ pittaṃ jayet| pittasyānantaraṃ kaphaṃ jayet| athavā, trayāṇāṃ madhye yo balavattamo doṣastameva pūrvaṃ jayet|