Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 24
prabhūtaśuṇṭhīmaricaharitārdrakapeśikam||38||
bījapūrarasādyamlabhṛṣṭanīrasarvatitam||38||
karīrakaramardādi rociṣṇu bahuśālanam||39||
pravyaktāṣṭāṅgalavaṇaṃ vikalpitanimardakam||39||
yathāgni bhakṣayan māṃsaṃ mādhavaṃ nigadaṃ pibet||40||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
māṃsaṃ yathāgni-agnyanatikrameṇa, bhakṣyan mādhavaṃ nigadaṃpurāṇaṃ, pibet| kimbhūtaṃ māṃsam? vividhaiḥ prakāraiḥ kalpitoniṣpādito, nimardako yena māṃsena tadvikalpitanimardakam| tadeva vividhaprakāratvaṃ nimardakasyāha-prabhūtāḥ-utkaṭāḥ, śuṇṭhī marīcaharitārdrakapeśayo yasmiṃstadevam| haritārdrakasya śastrakṛtā dīrghākārā avayavāḥ peśaya ucyante| bījapūrarasādibhiramlastathā bhṛṣṭo-yathāyathaṃ snehādinā, nīrasaḥ-śuṣkaprāyo, vartitovyañjanaprakāro, yatra tadevam| karīrādi rociṣṇu-rocanaśīlaṃ, bahu-prabhūtaṃ, 10 śālanaṃ-haritakaṃ, yasmin| tathā, prakarṣeṇa vyaktaṃ spaṣṭaṃ, vakṣyamāṇamaṣṭāṅgalavaṇaṃ yatra| tadevaṃ vividhaṃ kalpanaṃ kṛtam| kriyāviśeṣaṇānyetāni|