Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 13
pittolbaṇe bahujalaṃ śārkaraṃ madhu vā yutam||19||
rasairdāḍimakharjūrabhavyadrākṣāparūṣajaiḥ||20||
suśītaṃ sasitāsaktu yojyaṃ tādṛk ca pānakam||20||
svāduvargakaṣāyairvā yuktaṃ madyaṃ samākṣikam||21||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
pittādhike madātyaye bahujalaṃ śārkaraṃ-madyaviśeṣaṃ yojyam| madhu-makṣikaṃ vā, rasairdāḍimādijairyuktam| tacca suṣṭhu śītaṃ kṛtvā yojyam| paruṣakāṇyatra madhurāṇi yojyāni nāmlāni, teṣāṃ kaphapittakaratvāt| tathā ca muniḥ (ca. sū. a. 27/132) "amlaṃ paruṣakaṃ drākṣā badarāṇyārukāṇi ca| pittaśleṣmaprakopīṇi" iti| tādṛk casuśītaṃ, panakaṃ yojyam| kimbhūtam? saha sitāsaktubhirvatate yattadevam| saktavaśca lājānāṃ yojyāḥ, yogyataratvāt, na tu yavānām| tathā, svāduvargasya kvāthena saṃyuktaṃ madyaṃ samākṣikaṃ yojyam|10