Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 84
pādaśeṣaṃ jaladroṇe pacennāgabalātulām||120||
tena kvāthena tulyāṃśaṃ ghṛtaṃ kṣīraṃ ca sādhayet||121||
palārdhikaiścātibalābalāyaṣṭīpunarnavaiḥ||121||
prapauṇḍarīkakāśmaryapriyālakapikacchubhiḥ||122||
aśvagandhāsitābhīrumedāyugmatrikaṇṭakaiḥ||122||5 kākolīkṣīrakākolīkṣīraśuklādvijīrakaiḥ||123||
mṛṇālabisakharjūraśṛṅgāṭakakaserukaiḥ||123||
etannāgabalāsarpiḥ pittaraktakṣatakṣayān||124||
jayettṛḍbhramadāhāṃśca balapuṣṭikaraṃ param||124||
varṇyamāyuṣyamojasyaṃ valīpalitanāśanam||125||
upayujya ca ṣaṇmāsān vṛddho'pi taruṇāyate||125||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
nāgabalāyāstulāṃ vāridroṇe pādaśeṣaṃ yathā bhavati tathā pacet| tena-nāgabalākvāthena, tulyāśaṃ ṛtaṃ tathā kṣīraṃ tathā palārdhapramāṇairatibalādibhiḥ kalkaiśca sādhayet| etannāgabalāsarpiḥ pittaraktādīn jayet| tathā, suṣṭhu balādikaram| tathā, varṇāya hitamāyuṣyamojasyaṃ valīpalitaghnaṃ ca| tathā, ṣaṇmāsā nupayujyedaṃ ghṛtaṃ vṛddho'pi taruṇa ivācarati|