Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 61
jīrṇauṣadho'nnaṃ peyādyamācaret—————-||70||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
jīrṇaṃ-pariṇataṃ, auṣadhaṃ yasya sa jīrṇauṣadhaḥ san, peyādyameva pūrvoktamannaṃ bhuñjīta| adyata ityannam, iti kṛtvā peyāderapyannatvam| ādiśabdena yūṣādiparigrahaḥ|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
atha jvarauṣadhānantaraṃ pathyāni| tatra peyādyaṃ pathyamāha-jīrṇauṣadho'nnamiti| tacca laṅghanānantarauṣadhadānaviṣayam| peyādyanantarauṣadhadāne rasaudanaparyantapathyasevāniṣpatteḥ punaḥ peyādikramasyānucitatvāt| ādyaśabdādyūṣaudanādayaḥ| siddhayoge tu (jva.ślo. 84)-"anulomo'nilaḥ svāsthyaṃ kṣuttṛṣṇā sumanaskatā| laghutvamindriyodgāraśuddhirjīrṇauṣadhākṛtiḥ| klamo dāho'ṅgasadanaṃ bhramo mūrcchā śirorujā| aratirbalahāniśca sāvaśeṣauṣadhākṛtiḥ|| auṣadhaśeṣe bhuktaṃ pītaṃ ca tathauṣadhaṃ ca śeṣe'nne|
na karoti gadopaśamaṃ prakopayatyanyarogāṃśca||" iti|na ca sarvaḥ kaścitpeyādikramācaredityāha|