Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 20
——————————-bāhyāyāmaśca tadvidhaḥ||24||
dehasya bahirāyāmāt pṛṣṭhato nīyate śiraḥ||25||
uraścotkṣipyate tatra kandharā cāvamṛdyate||25||
danteṣvāsye ca vaivarṇyaṃ prasvedaḥ srastagātratā||26||
bāhyāyāmaṃ dhanuṣkambhaṃ bruvate veginaṃ ca tam||26||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
bāhyāyāmaśca tadvidhaḥ-tādṛśaḥ| dehasya bahirāyāmātaṅgasya dhanurvadbahirvakrīkaraṇāt, bahirāyāma ucyata iti śeṣaḥ| tameva pradarśayitumāha -pṛṣṭhata ityādi| śiraḥ (pṛṣṭhataḥ-) pṛṣṭhābhimukhaṃ nīyate| tathā, tatrabāhyāyāme, uro-vakṣaḥ, utkṣipyate-unnatiṃ nīyate| tathā, kandharā-grīvā ca, avamṛdyate-kṣudyate| tathā, danteṣu vaktre ca vaivarṇyaṃ-prākṛtādvarṇādvarṇāntarāpattiḥ|5 tathā, prakarṣeṇa svedaḥ| tathā, srastagātratā-ślathāṅgatā| taṃ-tathābhūtaṃ vātavyādhiṃ, bāhyāyāmaṃ dhanuṣkambhaṃ ca bruvate| tameva kecidveginamityācakṣate|