Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 1
athāto vātavyādhinidānaṃ vyākhyāsyāmaḥ||2||
iti ha smāhurātreyādayo maharṣayaḥ||2||
sarvārthānarthakaraṇe viśvasyāsyaikakāraṇam||1||
aduṣṭaduṣṭaḥ pavanaḥ, śarīrasya viśeṣataḥ||1||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
arthāścānarthāścārthānarthāḥ-śubhāśubhāḥ| sarve ca te'rthānarthāśca sarvārthānarthāḥ, teṣāṃ karaṇaṃ-nivṛttiḥ, tasmin| asya viśvasya-jagataḥ, ekaṃ-pradhānaṃ, kāraṇaṃ vātaḥ| kimbhūtaḥ? aduṣṭaduṣṭaḥ, yathākramam,-aduṣṭaḥ sarvārthakaraṇejagatsthitilakṣaṇe, vāyuḥ pradhānaṃ kāraṇam| sarvānarthakaraṇejagadvināśalakṣaṇe, duṣṭaḥ pavanaḥ pradhāno hetuḥ| śarīrasya punarviśeṣataḥ-atiśayena, arthānarthakaraṇe pradhānaṃ kāraṇamiti śeṣaḥ| pañcadhātvaṃ gatena prāṇāditayā śarīrajananāddhāraṇācca| atastadaduṣṭau yatitavyamiti sambandhaḥ| §11509 10