Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 4
tīkṣṇādibhirguṇairmadyaṃ mandādīnojaso guṇān||3||
daśabhirdaśa saṅkṣobhya ceto nayati vikriyām||3||
ādye made—————————————————-||4||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
tīkṣṇādibhirdaśabhirguṇairmandādīnojasaḥ sambandhino guṇān saṅkṣobhya-samantādduṣṭatāmāpādya, ceto vikriyāṃvikāraṃ nayati, ādye made| nanu, tīkṣṇādibhirmandādīnityetāvadevāstu, kiṃ daśabhirdaśetyanena? pāṭhādeva hi daśasaṅkhyā'vagamiṣyate| astyetat| kintu sarvaireva tīkṣṇādibhiḥ sarvānapi mandādīn saṅkṣobhya ceto vikriyāṃ madyaṃ nayati, na tu kiyadbhirapi tīkṣṇādibhiḥ kiyata eva mandādīn, iti pratipādanāya saṅkhyāgrahaṇam| utkarṣatāratamyatastvastyeva viśeṣaḥ, tena sarvatra madenaiva tulyaḥ kṣobha iti vedyam| ādye ca made yathāsvaṃ prabodhajanake pumān sthito madyapānāttādātvikaṃ sukhaṃ samadhigacchatītyanuktamapi sambhāvyate| tathā ca muniḥ (ca. ci. a. 24|64)- "pañcasvartheṣu kānteṣu yā ratiḥ prathame made| yūnāṃ vā sthavirāṇāṃ vā tasyā nāstyupamā bhuvi||" iti|