Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 40
—————————————kṛmibhiḥ śyāvanetratā||43||
tamaḥpraveśo hṛllāsaḥ śoṣaḥ kaṇḍūḥ kaphasrutiḥ||44||
hṛdayaṃ pratataṃ cātra krakaceneva dāryate||44||
cikitsedāmayaṃ ghoraṃ taṃ śīghraṃ śīghrakāriṇam||45||
iti hṛdroganidānam||5||5
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
kṛmibhiśca hṛdroge śyāvākṣitādyāḥ syuḥ| atra-kṛmihṛdroge, hṛdayaṃ krakaceneva-karapatreṇeva, [ pratataṃ- ] santataṃ, dāryate| taṃ-kṛmihṛdrogākhyamāmayaṃ, ghoraṃatiduḥsahaṃ, śīghrakāriṇaṃ-āśuvighātakāriṇaṃ, śīghraṃāśveva, cikitset| mahāmarmaṇo hṛdayasya kṛmibhirbhakṣaṇāt|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
kṛmijalakṣaṇamāha-kṛmibhiriti| vaṅgasene (hṛdayarogādhikāre ślo. 1-4) -"atyuṣṇagurvamlakaṣāyatiktaśramābhighātādhyaśanaprasaṅgaiḥ| sañcintanairvegavidhāraṇaiścha hṛdāmayaḥ pañcavidhaḥ pradiṣṭaḥ|| dūṣiyitva rasaṃ doṣā viguṇā hṛdayaṃ gatāḥ| hṛdi bādhāṃ prakurvanti hṛdrogaṃ taṃ pracakṣate||' iti hṛdroganidānam|