Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 20
yasya snātānuliptasya pūrvaṃ śuṣyatyuro bhṛśam||20||
ārdreṣu sarvagātreṣu so'rdhamāsaṃ na jīvati||21||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
yasya snātānuliptasya-pūrvaṃ snātaḥ paścādanuliptastasya, ārdreṣu sarvagātreṣu pūrvaṃ-ādau, bhṛśamuraḥ śuṣyati-atiśayena vakṣaḥśoṣamāyāti, so'rdhamāsaṃpakṣaṃ, na jīvati| nanu,, "ārdreṣu sarvagātreṣu" iti na vaktavyam, punaruktatvāt| tathā hi-"pūrvaṃśuṣyatyuro bhṛśam" ityukte "ārdreṣu sarvagātreṣu" ityarthādgamyata eva| anyathā pūrvagrahaṇamanarthakaṃ syāt| maivam| atra hi bhṛśagrahaṇāt pūrvamuro bhṛśaṃ śuṣyati, na punaranyānyapi gātrāṇi na śuṣyantītyāyāti| na caitadiṣṭaṃ śāstrakṛtaḥ| ata eva "ārdreṣu"ityāha| tadayamartho'trābhipretaḥ-yathaivoraso bhṛśaṃśoṣaḥ, tathaiva śeṣāṇāmaṅgānāṃ bhṛśārdratā syāditi, etacca pratipādayituṃ "ārdreṣu" ityuktam| sarvagātreṣvādreṣu satsu pūrvamuro bhṛśaṃ śuṣyatītyaitadāścaryam| āścaryatvādriṣṭam|