Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 42
māṃsāsthisnāyudhamanīsirāsandhisamāgamaḥ||38||
syānmarmeti ca tenātra sutarāṃ jīvitaṃ sthitam||38||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
māṃsādīnāṃ sandhyantānāṃ svajātyapekṣo yaḥ samāgamaḥsannipātaḥ, sa marmākhyaḥ, tanmarmeti tasyaiva nāma| tadevaṃ māṃsapeśīsamāgamo māṃsamarma, asthnāṃ samāgamo'sthimarma, snāyūnāṃ samāgamaḥ snāyumarma, dhamanīnāṃ samāgamo dhamanīmarma, sirāṇāṃ samāgamaḥ sirāmarma, sandhīnāṃ samāgamaḥ sandhimarmeti| yato māṃsādīnāṃ yaḥ samāgamaḥ sa eva marmetyucyate, tena hetunā, atra sutarāṃ jīvitaṃ sthitaṃprāṇā vyavasthitāḥ| nanu, yadi māṃsādīnāṃ samāgamo marmetyabhidhīyate, tadānīmanekasaṅkhyākāni marmāṇi śarīre sambhavyeran| māṃsapeśyādibhāvānāmanekasaṅkhyāśrayatvāt| tathā ca,-māṃsapeśīśatāni pañca puṃsāmuktāni strīṇāṃ tu viśatyadhikāni (hṛ. śā. a. 3/17)| evamasthyādīnyapyanekānyuktāni| tataśca marmaṇāmasaṅkhyeyatvaṃ prāpnoti| evaṃ ca "saptottaraṃ marmaśatam" (ślo 1) iti virudhyata ityāha-