Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 69
kecidāhurahorātrātṣāḍahādapare, pare||65||
māsena yāti śukratvamannaṃ pākakramādibhiḥ||66||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
kecidācāryāḥ ahorātrāt-rātriṃdinena, annaṃ śukratvaṃ yātītyāhuḥ| kaiḥ? pākakramādibhiḥ| pākasya jāṭharāgninā bhūtāgnibhirdhātvagnibhī rasaraktādiparipāṭyetyevaṃprakāraḥ kramaḥ, sa ādiryeṣāṃ-vīryaprabhāvādīnāṃ,
taiḥ| apare-anye ācāryāḥ, ṣaḍahātṣaḍbhirdinaiḥ, anna pākakramādibhiḥ śukratvaṃ yātīti vadanti| pare anye, tvāhuḥ,-ahorātrātprabhṛti māsaḥ paraḥ pramāṇāvadhirannasya rasādipākakramādinā pariṇamataḥ śukratvagamane, na tata ūrdhvaṃ kadācidapi| tathā ca parāśaro'ṣṭarātreṇānnaṃ pariṇamacchukratvaṃ yātīti saṅgirate| tathā ca tadvanthaḥ-"āhāro'dyatano yaśca śco rasatvaṃ sa gacchati| śoṇitatvaṃ tṛtīye'hni, caturthe māṃsatāmapi|| medastvaṃ pañcame, ṣaṣṭhe asthitvaṃ, saptame vrajet| majjatāṃ, śukratāmeti divase tvaṣṭame nṛṇām|| tasmaddhi pathyāpathyābhyāmāhārābhyāṃ nṛṇāṃ dhruvam| saptarātreṇa śudhyanti praduṣyanti ca dhātavaḥ||" iti