Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 20
hastapādaśirobhiryo yoniṃ bhugnaḥ prapadyate||29||
pādena yonimekena bhugno'nyena gudaṃ ca yaḥ||29||
viṣkambhau nāma tau mūḍhau śastradāraṇamarhataḥ||30||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
hastena pādena śirasā, atulyakālaṃ-kadāciddhastena kadācitpādena kadācicchirasā, yoniṃ prati bhugnaḥ-kuṭilaḥ, prapadyateāyāti, yaḥ sa eko viṣkambho nāma mūḍhagarbhaḥ| tathā, pādenaikena yoniṃ tathā dvitīyapādena gudaṃ-pāyuṃ, bhugnaḥ san yo mūḍhagarbhaḥ prapadyate, so'paro viṣkambhaḥ| tau-etau dvau, viṣkambhau nāma mūḍhau-mūḍhagarbhau, śastradāraṇamarhataḥ| hastenākraṣṭumaśakyatvāttayoḥ śastradāraṇaṃ kāryamityarthaḥ|