Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 53
utpadyamānāsu ca tāsu tāsu vārtāsu doṣādibalānusārī||80||
taistairupāyaiḥ prayataścikitse dālocayan vistaramuttaroktam||80||
iti śrīvaidyapatisiṃhaguptasūnuśrīmadvāgbhaṭaviracitāyāmaṣṭāṅgahṛdayasaṃhitāyāṃ sūtrasthāne śastrakarmavidhirnāmaikonatriṃśo'dhyāyaḥ||29||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
yathā,-makṣikābhiḥ kṛminikṣepāt kṛmiprābalye jāte cikitsā vihitā| tathā, anyāsvapi tāsu tāsu vārtāsu avasthāsvanirdiṣṭasvarūpābhidhānāsu, utpadyamānāsu, taistaiḥ-uktānuktaiḥ, upāyaiḥ-sādhanaiḥ, cikitsedvaidyaḥ| kimbhūto vaidyaḥ? doṣādibalānusārī,-doṣādīnāṃ balaṃ doṣādibalam, ādiśabdāddeśakālādayo gṛhyante, tadanusaratyevaṃvido yo vaidyaḥ saḥ| tathā, prayati-yatnaparaḥ| tathā, uttare-uttaratantre vraṇabhaṅgavidhāne, uktaṃnirdiṣṭaṃ, vistaramālocayan-nirūpayan, na tu yadṛcchayeti bhāvaḥ| indravajrāvṛttam| iti śrīmṛkāṅkadattaputraśrīmadaruṇadattaviracitāyāmaṣṭāṅgahṛdayaṭīkāyāṃ sarvāṅgasundarākhyāyāṃ sūtrasthāne śastrakarmavidhirnāmaikonatriṃśo'dhyāyaḥ samāptaḥ|| 29||
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
nuktaṃ svayamūhanīyamityāha-utpadyamānāsviti| vārtāsuavasthāsu| uttaroktaṃ-uttarasthānoktam| iti hemādriṭīkāyāmāyurvedarasāyane| śastrakarmaprakaraṇaṃ sāmastyena nirūpitam||