Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 24
tryaṅgulāsyaṃ bhavecchhṛṅgaṃ cūṣaṇe'ṣṭādaśāṅgulam||26||
agre siddhārthakacchhidraṃ sunaddhaṃ cūcukākṛti||26||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
śṛṅgaṃ tryaṅgulamukham| duṣṭavātaviṣaraktāmbuduṣṭastanyādeścūṣaṇ cūṣaṇanimittaṃ, aṣṭādaśāṅgulaṃ syāt| aṣṭādaśeti ""hyaṣṭana"ityādinā''akārādeśaḥ| tathā, agre-prānte, sarṣapapramāṇacchhidram| yaḥ pradeśaścūṣaṇāya śarīre yojyate tadagram| tathā, suṣṭhu naddhaṃ-samyagbaddham| 5 cūcukasya-strīkucāgrasyeva, ākṛtiḥ-ākāro, yasya tadevam|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
śṛṅgaṃ tryaṅgulamukham| duṣṭavātaviṣaraktāmbuduṣṭastanyādeścūṣaṇ cūṣaṇanimittaṃ, aṣṭādaśāṅgulaṃ-aṣṭāṅgulaṃ daśāṅgulaṃ vā| saṅgrahe tu dvādaśāṅgulamapyuktam (sū.a.34)"śṛṅgaṃ tu hṛasvamadhyadīrghamaśṭādaśadvādaśāṅgulāyatam"iti| §5467 5