Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 21
ā ra0-nāḍīvraṇābhyañjananāḍīvraṇakṣālanākhyaṃ nāḍīdvayamāha-yantra iti| mūle'ṅguṣṭhapraveśacchidre, agre kalāyapraveśacchidre| agrato'karṇike-agre karṇikārahite| bastiyantrākṛtīni nāḍīviśeṣaṇam, yantraviśeṣaṇatve tu numprasaṅgaḥ|
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
yantre dve ṣaḍaṅgule bhavataḥ| kimartham? nāḍīvrāṇābhyaṅgakṣālanāy abhyaṅgaśca kṣālanaṃ cābhyaṅgakṣālane tadarthaṃ, upayujyete| ākaraṇaṃ-ākṛt, sampadāditvāt kvip| pūrvavihitasya bastiyantrasyeva ākṛt-ākāro, yayoste bastiyantrākṛtī,vṛtte gopucchhākāre| tathā, yathāsaṅkhyaṃ mūle mukhe'ṅguṣṭhakalāy mūle'ṅguṣṭhatulyacchhidre, mukhe kalāyatulyacchhidre| agrato'karṇike-karṇikārahite, iti bastiyantrādviśeṣaḥ| mūle tu karṇike dve'pi puṭakayojanārthaṃ kārya evetyagragrahaṇam| mūle-mūladeśe, nibaddhaṃ-yojitaṃ, mṛdu carma-bastipuṭakākāraṃ, yayoste nibaddhamṛducarmaṇī|